Lang leve homo sapiens

Homo sapiens op een schoolbord

In het Midden-Oosten gaat het monotheïsme zich te buiten aan nieuwe vormen van onmenselijkheid.¹
Met de "uitvinding" van het monotheïsme (christendom, jodendom en islam) keerde homo sapiens zich tegen zichzelf.
Deze fase van zelfverachting (zelfhaat) in zijn evolutie moet homo sapiens achter zich laten – of we zijn de pineut.²
Jawel, de pineut.
Lang leve homo sapiens.

¹ Het Israëlische geweld heeft iets vreemd "orgiastisch" net als het geweld van IS in de tijd van het kalifaat. Het maakt daardoor een zwakke indruk ondanks de vernietigende kracht. Wat is dit "orgiastische" precies? Dit is te onderzoeken. Is buitensporig geweld per se "orgiastisch"?
² In het gedicht Un voyage à Cythère uit Les fleurs du mal (1857) beschrijft Charles Baudelaire de diepte, de hopeloosheid en de smartelijkheid van deze duizenden jaren oude zelfverachting en zelfhaat met de aangrijpende regel: "Seigneur, donnez-moi la force et le courage / de regarder mon coeur et mon corps sans dégoût." En professor Nietzsche schrijft in zijn nooit geschreven hoofdwerk Die Umwertung aller Werte: "Der Mensch hat es nicht gewagt, seine starken und erstaunlichen Momente sich selbst zuzuschreiben."

Over zonaanbidding

Koningin Nefertiti brengt 2500 jaar geleden
een offer aan de zonnegod Aton

Hier is mijn antwoord op P.'s vraag of zonaanbidding een monotheïsme is.
Wel, dat is het niet, want de zon is een ster (als de mens er niet meer is, is de zon er nog steeds) en de zon is niet de enige ster (er zijn miljarden sterren).
Van die miljarden sterren wordt er één aanbeden, namelijk de dichtsbijzijnde (die warmte geeft en licht), terwijl het bestaan van de andere, verderweg staande sterren niet wordt ontkend.
Zonaanbidding is dus een henasterisme.
Dit woord heb ik daarnet zelf bedacht (het is hier op deze plek ontstaan), maar het lijkt of het altijd al bestaan heeft (vind je niet?).
Het nieuwe woord is een samenstelling van de oude Griekse woorden ἕν¹ en ἄστρον².
Wel zijn er opmerkelijke morfologische overeenkomsten tussen het henasterisme ("éénsterrisme") en het monotheïsme.
Misschien is de ene en enige god van het monotheïsme een "herinnering" aan de zon.
Misschien is de ene en enige god wat er van de zon overblijft op je netvlies als je je ogen dicht doet.
Misschien is het een inbezitneming ("De zon is ons bezit").
Misschien ontstaat op elke planeet dichtbij een ster op den duur een ene en enige god.

¹ Eén (spreek uit: hén)
² Ster (spreek uit: astron)

Over godvorming

Een etioloog plaatste tien apen in een kooi met in het midden een klimrek. De apen waren de hele dag in het klimrek
Na een poosje zette de etioloog het klimrek onder stroom.
Als een aap nu het klimrek in ging, kreeg hij een geweldige stroomstoot.
Tenslotte ging geen enkele aap er meer in.
De etioloog verving toen een van de apen door een nieuwe.
De nieuwe wilde meteen het klimrek in (zo is een aap).
Onmiddellijk begonnen de anderen hem te waarschuwen en weg te duwen. 
Zo leerde de nieuwe het klimrek te mijden ook al wist hij niet waarom.
Een tweede aap werd vervangen en een derde enzovoort.
Tenslotte waren alle oorspronkelijke apen vervangen door nieuwe en ze bleven elkaar waarschuwen en wegduwen bij het klimrek, hoewel ze geen van allen wisten waarom. Geen van allen had ooit de stroomstoot gevoeld.
Sterker nog, de etioloog had de stroom al lang uitgezet.
Dit experiment met apen is nooit uitgevoerd.

Over logica en dynamiek

Ochtend in Gaza-stad (2014)

1.
De vraag is niet of mensen (mannen) gewelddadig zijn.
De vraag is of deze gewelddadigheid in toom kan worden gehouden.

2.
Het monotheïsme is altijd zeer gewelddadig en onverzoenlijk geweest, zowel naar binnen toe als naar buiten toe.
Dat is de logica en de dynamiek van de ene en enige god (3x).
In de Palestijns-Israëlische oorlog die op 7 oktober uitbrak, zie je het monotheïsme aan het werk.

3.
Iemand zei: "De geschiedenis van de Palestijns-Israëlische oorlogen is zeer ingewikkeld."
Maar oorlogen zijn helemaal niet ingewikkeld.
Ze zijn heel gemakkelijk te begrijpen.
Vrede is ingewikkeld. 

4.
Lange tijd staken de joden hun energie in andere zaken dan oorlog voeren. Sinds zij in 1947 een stuk land in Palestina kregen, verdedigen zij elke vierkante centimeter van dat land even nietsontziend en extatisch als ieder volk. Dat is de logica en de dynamiek van de grond (van de natiestaat). Maar wat nu in Gaza gebeurt gaat ver voorbij die logica en die dynamiek. Wat Israël nu doet is onmenselijk.

5.
Om de wandaden te rechtvaardigen en de sympathie van de publieke opinie terug te winnen hebben de Israëliërs in de VN Veiligheidsraad gisteren een gele jodenster opgedaan.
Dat is nog een wandaad erbij.

6.
Voor de kust van Israël liggen twee vliegdekschepen "van elk twaalf miljard dollar" (dit zei de nieuwslezer). 
Het is het kapitalisme dat daar voor de kust ligt om zichzelf te beschermen.
Dit is de logica en de dynamiek van het geld (auri sacra fames¹).
Drie grote vormende krachten van de in verval rakende westerse beschaving (geld, grond, god) zijn daar in het Midden-Oosten met hun legers. 

¹ Letterlijk: honger naar het heilige goud / Uit: Max Weber: De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme, Uitgeverij Boom, 2021 (oorspr. 1920). Wat een boek is dat!

De nieuwe tempels van het Ene en Enige

De drie nieuwe tempels van de onverzoenlijkheid, Abu Dhabi, maart 2023.
Van links naar rechts: kerk, synagoge en moskee

Wat een curieus woord is "scheppen"

Scheppen (beeld: AI)

Dus de mensen schiepen de goden en niet andersom.
Wat zegt dit over degenen die een god schiepen naar hun evenbeeld en zeiden: onze god is de enige god.
Wat zegt dit over hen?
Dit is een belangwekkende psychopathologische en morfologische (morfo-genetische) kwestie en ik kom er later op terug.
Wat een curieus woord is trouwens "scheppen".

Eeuwige Bouillon springt erin (de stand van zaken)

Eeuwige Bouillon springt erin

Het Niets, het Ene, het Vele en Alles is een onderzoek naar belang en betekenis van de vier kwantiteiten niets, één, veel en alles.
Mijn hypothese is dat de wereld wordt vormgegeven door de scheppende, op elkaar inwerkende krachten van deze kwantiteiten.
Nu ja, dat is misschien een beetje te absoluut uitgedrukt (we leven niet meer in de negentiende eeuw!).
Eeuwige Bouillon heeft al veel aandacht besteed aan het Niets en het Ene maar nog weinig aan het Vele en Alles (behalve als tegenkrachten).
Daarom schakelt Eeuwige Bouillon nu over van niets naar alles, van god naar grond (en geld), van peinzen naar handelen, van afzien naar deelname.
Kortom: Eeuwige Bouillon springt erin.
Plons!

Over werken en nietsdoen

Mensen zijn het minst schadelijk voor de planeet (en voor zichzelf) wanneer zij niets doen.
Maar om niets te doen heb je een sterke wil nodig.
Gezien de kritieke toestand van de planeet en de hoge moeilijkheidsgraad van het nietsdoen¹ is er een drastische financiële herwaardering nodig: het grote geld moet voortaan verdiend worden met nietsdoen; werkenden krijgen een uitkering.
De Engelse filosoof Bertrand Russell schreef al in 1935: "I think that there is far too much work done in the world and that immense harm is caused by the belief that work is virtuous."²
Over deze en andere kwesties zal ik binnenkort een brief schrijven aan de Europese Commissaris voor Reusachtige Problemen.³xxxx

¹ Zie hierover ook 徒然草 door 兼好 (Essays in idleness (The harvest of leisure) door Kenkō), ca.1330
² Uit: In praise of idleness / Bertrand Russell / 1935
³ Hopelijk heeft hij het werk De mythe van de staatsschuld van Stephanie Kelton gelezen, waarin klip en klaar geschreven staat dat overheden het geld van belastingbetalers helemaal niet nodig hebben.

Over Napoleon en Karel de Grote

Charlemagne (748-814)

Napoleon zei: "Ik ben Karel de Grote."
Hij zei niet: "Ik herinner aan Karel de Grote."
En evenmin: "Ik lijk op Karel de Grote."
Ook niet: "Ik heb dezelfde status als Karel de Grote."
Hij zei eenvoudig: "Ik ben Karel de Grote."

Vrij naar: Thomas Mann / Freud und die Zukunft (1938)

Er bleef geen zweem van goddelijkheid meer over

Comte de Lautréamont

"Ik droomde dat ik binnen in het lichaam van een zwijn was, dat het mij niet gemakkelijk viel dit te verlaten, en dat ik mij met mijn borstels haar in de modderigste moerassen wentelde. Vervulling van mijn wensen: ik behoorde niet meer tot de mensheid! Zou dit een beloning zijn?
De gedaanteverwisseling was in mijn ogen nooit iets anders dan de hoge en edele weerklank van een volmaakt geluk, waar ik sinds lang op wachtte. Eindelijk was de dag gekomen, dat ik een zwijn was geworden!
Ik probeerde mijn tanden op een boomschors en met genot bekeek ik mijn zwijnensnuit. Er bleef geen zweem van goddelijkheid meer over, ik wist mijn ziel op te heffen tot de bovenmatige hoogte van deze onuitsprekelijke wellust." 

Uit: Les Chants de Maldoror / Comte de Lautréamont (Isodore Ducasse) / Herfst 1868

Wij komen meer aan de weet door te dansen dan door te denken

Breakdance

1.
"Ons vermogen om gelijkenissen te zien is een zwak rudiment van de overweldigende drang om gelijksoortig te worden" – Elias Canetti

2.
"Ons wezen ligt niet vast. Wij kunnen ons transformeren tot wat wij maar willen. Wij zijn magiërs en kameleons" – Pico della Mirandola

3.
"De kunstenaar verandert zich in alles wat hij ziet en wat hij wil zijn" – Novalis

4.
"In de muziek is de onmiddellijke prikkeling van de spieren steeds meer naar de achtergrond gedrongen. De mens bootst niet meer alles na wat hij voelt en hij beeldt het ook niet meer lijfelijk uit (in de dans). Niettemin is dat de eigenlijke dionysische toestand" – Friedrich Nietzsche 

5.
"Kennis die we verwerven door het dionysische vermogen (door vereenzelviging) is dieper dan kennis die we verwerven door de socratische logica (door afstand en objectiviteit)" – Friedrich Nietzsche¹

6.
Met andere woorden: wij komen meer aan de weet door te dansen dan door te denken.  

(7.
Je moet het boek De jacht op Proteus lezen. Het is een mooi boek. Het werd in de vorige eeuw geschreven door iemand die Piet Meeuse heet. Het werd uitgegeven door uitgeverij De Bezige Bij in het jaar 1992.)

Ik ben een dier

Dier

Ik ben veranderd.
Ik rook geen sigaretten meer.
Ik drink geen alcohol meer.
Ik denk andere gedachten.
Ik voel andere gevoelens.
Ik ben een dier.
Ook ben ik één met de wereld.

 

 

[Wordt vervolgd]

Te glanzen in de zon

Koepeltje van de Kerk van de Voorspraak van de Moeder
van God

1.
Wat een kwelling is toch Pasen.
Drie dagen lang de Matthaeus Passion.
Drie dagen lang m'n handen op m'n oren.

2.
Tot gisteren had ik nog nooit van de Romeinse keizer Julianus de Afvallige gehoord!¹
Hoe is dat mogelijk?
Hoe heeft hij zich al die tijd voor mij verborgen weten te houden?

3.
Het monotheïsme heeft een lange halfwaardetijd (t 1⁄2). In de verwoeste stad Marioepol staan de Russisch-orthodoxe kerken te glanzen in de zon.
¹ Ook wel Julianus Apostata genoemd. In feite was hij niet afvallig maar juist vasthoudend.

Zij die afwachten

1.
Alleen degenen die barsten van het zelfvertrouwen kunnen zich veroorloven tijd te verkwanselen, niets te doen.
Heel het zelfvertrouwen van homo sapiens sapiens ligt opgeslagen in degenen die niets doen.
Die afwachten.

2.
Om geld te verdienen bewaakte hij ’s nachts een terrein aan de rand van de stad.
Het was geen zwaar werk en het verdiende goed.
Hij hoefde niets anders te doen dan de hele nacht in een houten keet te zitten die midden op het terrein stond.
Dat was alles. Een kind kon het doen.
Het schemerde toen hij de eerste dag het terrein op fietste.
Er stond een hek omheen.
Hij vroeg zich af wat er te bewaken viel.
“Niets,” zei de bewaker die hij afloste. “Heb je hier soms iets gezien dat het bewaken waard is? Ik niet, en ik werk hier nu al bijna dertig jaar.”

Zo ontstonden misschien de goden

Christian Wolff (1697-1654), de uitvinder
van het woord "bewustzijn" 

Het bewustzijn is mogelijk ontstaan op het moment dat er iets fout ging in een of ander automatisme, bijvoorbeeld op het moment dat een organisme iets deed dat in strijd was met zijn onmiddellijke individuele eigenbelang (overleving), waardoor het schrok of "wakker" werd (het is de vraag of bewustzijn en zelfbewustzijn op hetzelfde moment ontstonden).
Het bewustzijn is met andere woorden mogelijk zowel een "schrikreactie" als een ondergangsverschijnsel, voortgekomen uit een zichzelf in gevaar brengen (bijvoorbeeld als gevolg van een of andere protovorm van bekommernis of sympathie).

De eerste organismen die getroffen werden door het bewustzijn hadden daardoor mogelijk een ervaring die te vergelijken is met de psychotische angsttoestand die ontstaat door het eten van teveel paddo's, het roken van te sterke hash of het slikken van LSD. Zo ontstonden misschien de goden, de godenwerelden, de religies. Het is niet ondenkbaar dat die begonnen als bad trips, als gevolg van een overdosis bewustzijn.

Over Jeruzalem

Onverzoenlijkheid in Jeruzalem in 2021

De krant meldt dat president Zelenski heeft voorgesteld om in Jeruzalem met president Poetin te onderhandelen.
Volgens Zelenski is Jeruzalem een geschikte plek om tot overeenstem-ming te komen.
Is dat zo?
Is Jeruzalem soms niet de heilige stad van jodendom, christendom en islam, oftewel de wereldhoofdstad van de onverzoenlijkheid?

P. vindt dat ik overdrijf

William Gibson (1984)

Opnieuw zal een in Europa geboren beschaving te gronde gaan door overmatige gerichtheid op een andere wereld (otherworldliness).
Zoals de antieke beschaving aan het christendom, zo zal – als er niks gebeurt – de westerse beschaving aan cyberspace¹ bezwijken (aan het zogenoemde metaversum).
P. vindt dat ik overdrijf.

¹ De schrijver William Gibson vond het begrip cyberspace uit in het korte verhaal Burning Chrome (1982) en in de roman Neuromancer (1984).

De blauwe mevrouw heeft kriebel

De blauwe mevrouw (foto NASA)

Uiteindelijk wordt de geest lui door het absolutisme.
Er hoeft niet meer gebalanceerd te worden.
Er hoeft niet meer gedanst te worden.
Er mag vernietigd worden.
Hoeveel fijnzinniger en lichtvoetiger dan het monotheïsme was het antieke πάντα ῥεῖ!
Tegen Herakleitos' πάντα ῥεῖ brachten de fanatici van het ene en enige het concept "onveranderlijkheid" in stelling. Daarzonder is het monotheïsme niet mogelijk.
Hoe kun je – bijvoorbeeld – "eeuwig leven" of "eeuwig branden" wanneer alles voortdurend verandert, wanneer alles stroomt – πάντα ῥεῖ?¹
Het leven werd stilgezet (Christus aan het kruis is een opgezette vlinder).
De onveranderlijke god was een tegenkracht tegen de natuur, de planeet², het leven, het worden, het veranderen, het stromen.³
De tijd staat al millennia stil.
Ik zou een psychopathologie van het monotheïsme kunnen schrijven die doordringt tot in de met plastic gevulde maag van de uitgehongerde albatros.⁴
Maar ik heb mezelf nieuwe projecten beloofd.

¹ Zie ook o.m.: Moet je dit eens lezen; Waarom zou je een briesje opsluiten.
² De blauwe mevrouw heeft kriebel.
³ Zie ook o.m.: Over het niets en het nietsdoen primo, secundo en dolce.
⁴ P. zegt dat ik overdrijf.

Wil je het rekeningnummer?

Zeep met schuim

1.
Goden mochten niet afgebeeld en benoemd worden. Vrouwen mochten niet gezien worden. Uit welke geestesgesteldheid kwamen zulke voorschrif-ten eigenlijk voort?

2.
Heeft alle "rituele" afstand tenslotte een hygiënische oorsprong? Zijn bijvoorbeeld eerbied, vijandschap, hoffelijkheid ontstaan bij gebrek aan hygiënische middelen, aan zeep?

3.
Hij heeft iets heel moois gemaakt.
Het is zo mooi dat het pijn doet aan je ogen.
Omdat het zo mooi is, is het ook waar en goed, dat snap je zeker wel.
Nu wil je het natuurlijk zien. Maar dat kan niet. Niet omdat hij het niet wil, maar omdat het zien ervan de schoonheid ervan vermindert.
Je mag het ook niet aanraken of benoemen. Maar je mag het wel aanbidden. En je mag het offers brengen. Sterker nog: je moet het offers brengen.
Wil je het rekeningnummer?

4.
De tijd als onafgebroken, langdurige stroom, als eenheid waarin zoiets langzaam groeiends als een religie of een godenwereld kan ontstaan – die bestaat niet meer. De tijd is nu zeer versplinterd. Ook is er niet genoeg vergetelheid, isolement en schaduw meer. Alleen wat snel kan groeien in het volle licht heeft nog een kans. Wat langzaam groeit in de schaduw verscherft en versterft.

5.
Het is waarschijnlijk dat roem in de toekomst onafhankelijk wordt van prestaties en erfelijk wordt, zoals adel of het koningschap. Voor een deel is dat al zo.

6.
Door de sociale media word je losgemaakt van je familie, zelfs uiterlijk (visagie; plastische chirurgie). Je wordt opgenomen in de globale netwerken van het kapitalisme. Dáár ligt je nieuwe solidariteit. Dáár voel je je geborgen. Kapitalisme is liefde.

7.
"En aan het einde van de wijzende vinger ontstond de taal, als een druppel medicijn aan de punt van een injectienaald."
(J. in café De Engelse Reet)

Over klimaat, geloof en water

In de geschiedschrijving van het monotheïsme¹ komt zelden de kwestie van het klimaat (de hitte) ter sprake.
Een mens is een organisme dat voor het grootste deel uit water bestaat.
Water en levende wezens die grotendeels uit water bestaan gedragen zich anders bij 50° Celcius dan bij 25° Celcius.
Ik heb bij islam, jodendom en christendom vaak de indruk gehad van oververhitting, uitdroging, shock.
We moeten regenwolken sturen naar de woestijnen waar het fanatisme van het Ene en Enige¹ is ontstaan (en nog ontstaat).
Koelte is de natuurlijke vijand van elke vorm van fanatisme. Hier het gedicht Water van Philip Larkin, alsjeblieft:

Als ik erbij geroepen werd
om een religie op te zetten
zou ik daar water voor gebruiken.

Om bij de kerk te komen
zou men door water moeten waden
naar droge, nieuwe kleren.

Mijn liturgie zou beelden
van onderdompeling bevatten,
een woest en vroom doordrenken,

en ik zou in het oosten
een glaasje water heffen
waar licht uit alle hoeken
zou samenkomen, eindeloos.²

¹ Uit het nietsontziende transcendentale monopolisme dat we "monotheïsme" noemen komt het nietsontziende economisch monopolisme dat we "kapitalisme" noemen mentaal gezien rechtstreeks voort. Of misschien is het nauwkeuriger om te zeggen dat het monotheïsme en het kapitalisme uit een en dezelfde bron zijn voortgekomen.
² Uit: Maatstaf, jaargang 30 (1982) / J. Eijkelboom / Vier vertalingen naar Philip Larkin