Heeft ons geheugen de vorm van Lissabon?

Teun Hocks / Zonder titel

1.
Toekomstvrees (futuro-fobie).

2.
Hij had een gespierd lichaam. Hij vergat zijn lichaam. Deze periode van vergeten duurde twintig jaar.

3.
Hij dacht dat hij te licht gebouwd was voor de toekomst.
Hij was te licht gebouwd voor de toekomst.
Hij kwam mannen tegen die veel zwaarder waren dan hij. Hun voetstappen deden de grond trillen. Hij zag dat ze volledig vertrouwden op hun zwaarte.

4.
Hij bouwde een hele stad van kennis. Het begon als een kleine stad binnenin hem. Het eindigde als een grote stad om hem heen.

5.
Heeft ons geheugen de vorm van een stad? Met doodlopende steegjes en stervormige pleinen? Met lege huizen en flatgebouwen barstensvol nieuwsgierige bewoners? Met trappen en trappetjes? Heeft ons geheugen de vorm van Lissabon?

6.
Hij woonde in een doodlopend steegje midden in de stad. Zag hij daarvan niet de symboliek, het voorteken? Hij moest het wel gezien hebben! Maar hij verkoos het te negeren. Iemand zoals hij kan zulke symbolen en voortekenen niet straffeloos negeren. Het doodlopende steegje veroverde steeds meer terrein.

7.
Het elftal - zijn elftal - ging aanrakingsloos door het andere elftal heen en scoorde (uit de leegtes tussen de spelers vormden zich voortdurend nieuwe spelers).

Ik kreeg een vacht

1.
Amsterdam, 1977
Op een dag stapte ik uit op de Dam.
Uit de tram, bedoel ik.
Ik stapte op de Dam uit de tram en ik ging kijken wat er achter de Dam was.
Ik ontdekte een straat met een zwierige bocht en daarin - in die bocht - was een winkelgalerij die me deed denken aan M.C. Eschers tekening De Prentententoonstelling.
Op de tekening is een jonge man te zien die naar een prent kijkt waarop hij zelf staat afgebeeld. Heel wonderlijk! Ook is het beroemde "pluisje der onmogelijkheid" erop te zien (in het midden).

2.
Amsterdam, 1980
Ik stak de Stadhouders-kade over. Ik had te veel gedronken.
De Stadhouderskade was oranje verlicht door natriumlampen (ook wel SOX-lampen genoemd).
De Stadhouderskade was 's nachts een racebaan.
Ik nam waar hoe een auto met grote snelheid op me af kwam (net een uit de ruimte op mij toesnellende verschrikkelijke oude meteoriet).
Ik stopte met ademen, met bewegen en met denken. Er was niet eens een begin van vluchten. Ik was een en al paradoxale ontvankelijkheid.
Ik was een stilstaand hert in het schijnsel van de koplampen.
Ik kreeg een vacht.
In een geurige wolk van verschroeid rubber kwam de auto tot stilstand op nog geen tien centimeter afstand van mij.
Met een paar grote sprongen was ik verdwenen.

Amsterdam, 3 hoog achter

3.
Amsterdam, 1983
Ik moest een immens huis opknappen. Het bevond zich op een derde etage midden in de stad. Het was onbewoond. De plafonds waren zo hoog!
Ik ontdekte dat er in mijn stad een wereld was van verscholen stadspaleizen met tal van vertrekken en weidse uitzichten naar alle kanten en vele balkons. Sommige vertrekken waren als balzalen.
Elke vrijdagochtend lag er voor mij een envelop met duizend gulden¹ klaar. Ik wist niet wie mijn opdrachtgever was.

¹ Ik vind "gulden" een veel mooier woord dan "euro"

Over sommige straten en over nietsdoen

Het zoete nietsdoen door John Willam Godward

1.
Voor sommige straten blijf je altijd een vreemde (ook al kom je er nog zo vaak).

2.
Op momenten dat ik keihard moest werken overviel me vaak een gevoel van  onrecht-vaardigheid ("waarom ik?") - een gevoel dat anderen onbegrijpelijk genoeg nou juist hadden als ze werkeloos waren. 

3.
Het armetierige kapitalisme kan zich het nietsdoen alleen voorstellen als beloning ("vakantie") of als straf (werkeloosheid).

Het heden is waar de bal is

1.
In de ogen van mijzelf als twintigjarige ben ik thans¹ volkomen mislukt.

2.
De dermatologe was een mooie jonge vrouw. Over de vlekjes op m'n huid hoefde ik me geen zorgen te maken, zei ze. Het waren "ouderdomsvlekjes", heel normaal op mijn leeftijd. Als een normaal gevlekte keerde ik huiswaarts.

3.
De universiteit was een lang, hoog, wit gebouw. Het stak in de stad als een kolossaal zeeschip dat midden in het centrum tot stilstand was gekomen. We stonden in de lift.
"Moet jij er hier niet uit?" zei ze.
"Ja," zei ik, "maar ik ga nog een eindje met jou mee als je het goed vindt."
"Ik ben nog nooit helemaal boven geweest," zei ze, "jij?"
Op de bovenste etage stapten we uit en we gingen het dak op.
We werden met huid en haar verwelkomd door de brandende zon.
We hadden uitzicht over de hele stad en over het omringende platteland.

4.
Verleden en toekomst bewegen kriskras door elkaar als twee voetbalelftallen tijdens een wedstrijd. Het heden is waar de bal is.

5.
Op 30 augustus 1963 werd er een hotline geopend tussen het Witte Huis en het Kremlin. De lijn stond bekend als de rode telefoon, hoewel het geen telefoon was. Het doel van de hotline was te voorkomen dat de Derde Wereldoorlog uitbrak door misverstanden. Elke dag werden er testberichten heen en weer gestuurd in de vorm van gedichten. Onthoud: gedichten versus misverstanden.

6.
K. vindt het leven kort en een mens iets onbeduidends; N. vindt het leven lang en een mens iets bijzonders. Eén van de twee is ongelukkig.

7.
Een handvol cijfers willekeurig achter elkaar gelegd vormen altijd een getal.
Een handvol letters willekeurig achter elkaar gelegd vormen zelden een woord. 

¹ Thans is een ouderwets woord voor nu.

Over Airbnb

Airbnb rolt de stad binnen

S. had haar huis op Airbnb gezet.
"Ik heb mijn huis op Airbnb gezet," zei ze.
Waarop K. zei:
"Met bedrijven zoals Airbnb is eindelijk de totale oorlog van het geld tegen het leven losgebarsten. Huizen en gebouwen blijven staan, maar de bewoners verdwijnen, en ter vervanging van de bewoners worden grote massa's toeristen aangevoerd door middel van vliegtuigen, treinen, bussen en schepen."
"Hè getver!" zei S. "Maar jouw huis staat toch ook op Airbnb?"

Wil je het rekeningnummer?

1.
Goden mochten niet afgebeeld en benoemd worden. Vrouwen mochten niet gezien worden. Uit welke geestesgesteldheid kwamen zulke voorschrif-ten eigenlijk voort?

2.
Heeft alle "rituele" afstand tenslotte een hygiënische oorsprong? Zijn bijvoorbeeld eerbied, vijandschap, hoffelijkheid ontstaan bij gebrek aan hygiënische middelen, aan zeep?

3.
Hij heeft iets heel moois gemaakt.
Het is zo mooi dat het pijn doet aan je ogen.
Omdat het zo mooi is, is het ook waar en goed, dat snap je wel.
Nu wil je het zeker zien. Maar dat kan niet. Niet omdat hij het niet wil, maar omdat het zien ervan de schoonheid ervan vermindert.
Je mag het ook niet aanraken of benoemen. Maar je mag het wel aanbidden. En je mag het offers brengen. Sterker nog: je moet het offers brengen.
Wil je het rekeningnummer?

4.
De tijd als onafgebroken, langdurige stroom, als eenheid waarin zoiets langzaam groeiends als een religie of een godenwereld kan ontstaan - die bestaat niet meer. De tijd is nu zeer versplinterd. Ook is er niet genoeg vergetelheid, isolement en schaduw meer. Alleen wat snel kan groeien in het volle licht heeft nog een kans. Wat langzaam groeit in de schaduw verscherft en versterft.

5.
Het is waarschijnlijk dat roem in de toekomst onafhankelijk wordt van prestaties en erfelijk wordt, zoals adel of het koningschap. Voor een deel is dat al zo.

6.
Door de sociale media word je losgemaakt van je familie, zelfs uiterlijk (plastische chirurgie). Je wordt opgenomen in de globale netwerken van het kapitalisme. Dáár ligt je nieuwe solidariteit. Dáár voel je je geborgen. Kapitalisme is liefde.

7.
"En aan het einde van de wijzende vinger ontstond de taal, als een druppel medicijn aan de punt van een injectienaald."
(J. in café De Engelse Reet)

Wat een boek is dat zeg

William Burroughs (1914-1997)

In 1974 kocht ik de LP Katy Lied van de band Steely Dan. Er stonden mooie nummers op en de cover was een foto van een bidsprinkhaan.
Ik draaide die hele LP grijs!
Gisteren las ik dat Steely Dan genoemd is naar een dildo uit William S. Bur-roughs' boek The naked lunch uit 1959.
Meteen kocht ik het boek. Ik hoefde er maar negen euro voor te betalen. Vandaag al zou de fietskoerier het hier thuis afleveren (dat kostte nog twee euro extra). En ja hoor, om tien uur vanmorgen werd er aangebeld:
"Pakketje!"
Daar was William S. Burroughs' The naked lunch. Helemaal uit 1959. En verdomd, ik vond de passage op pagina 101. Moet je lezen:
"Mary is bezig een rubberen penis met een riempje om te doen: 'Steely Dan III uit Yokahama,' zegt ze en ze streelt de rubberen schacht."
De rest moet je zelf maar lezen. Wat een boek is dat zeg. Die hele LP draaide ik grijs.

Wat zeg je me daarvan?

In The Guardian¹ en The New York Times² las ik dat het zaad van de man in 2017 zestig procent minder spermacellen bevatte dan in 1973.
Erin Brockovich schrijft in The Guardian: "Following the trajectory we are on, sperm counts could reach zero bij 2045."
Geen reproductie meer, geen baby's meer, geen mensen meer.
Nou? Wat zeg je me daarvan?

¹ Plummeting sperm counts, shrinking penises: toxic chemicals threaten humanity, The Guardian, 18 maart 2021
² The everyday chemicals that might be leading us to our extinction, NYT, 5 maart 2021

Wat Elena's vier romans groots maakt

Bandoneon

Ik herlees de Napolitaanse romans van Elena Ferrante. Wat speelt Elena toch mooi op de harmonica van de tijd! Soms is de harmonica helemaal open, de lucht diep ingezogen om het moment vol te blazen; de schrijfster neem dan pagina's de tijd voor een paar seconden. Soms is de harmonica helemaal dicht; dan neemt ze grote stappen door de tijd, hup, twee jaar in één regel.¹ En zo gaat het de hele cyclus door: open en dicht, inademen en uitademen. Dit ademen van de tijd is wat Elena's vier Napolitaanse romans groots maakt. 

¹ Zoals in: "De eerste twee jaren van het gymnasium waren veel zwaarder dan de Middenschool." (De geniale vriendin, p.153)

Goed zo, Amerikanen

Amerika is een failed state. Een revolutie is beslist nodig, maar onder leiding van Donald Trump zal Amerika een dictatuur worden. Amerika is al een dictatuur, maar nu wordt tenminste nog de schijn van democratie opgehou-den (de schijn ophouden is belangrijk¹). Onder Donald Trump zal dat niet meer het geval zijn.
De televisie vertoonde op 6 januari een reconstructie van de bestorming en inneming van het Capitool door het Amerikaanse volk. Sommige bestormers hadden lang haar met een bandana en een mes op hun heup of tussen hun tanden. Andere hadden buffelhorens opgezet. Het leek alsof ze uit de bossen kwamen als dieren.
Goed zo, Amerikanen, lijk maar op dieren. Zet maar horens op jullie hoofden. Draag maar buffelhuiden. Tooi je maar met veren. Vouw jullie vlag mooi op, ontmantel het vrijheidsbeeld en geef het land terug aan de indianen, die nog maar 168 jaar geleden² aan president Pierce schreven: "Wij zijn een deel van de aarde. Het rendier, het paard, de grote adelaars zijn onze broeders. De schuimkoppen in de rivier, het sap van de bloemen, het zweet van de pony en de man - het is allemaal hetzelfde wezen, ons wezen. Als dus de president laat zeggen dat hij ons land wil kopen, vraagt hij wel veel van ons."

¹ Schijn is het wezen van alles (nou ja, van veel).
² In 1854

Wat zeg ik?

We hebben een nieuwe matras gekocht.
Ik heb in decennia niet zo goed geslapen als vannacht.
Wat zeg ik?
In centennia.
Wat?
In millennia!
De laatste keer dat ik zo goed sliep was in m'n moeder (in de baarmoeder).
Wat zeg ik?

Het beviel me niks

Opeens herinnerde ik me vanmorgen bij het opstaan dat ik vroeger bij sommige vriendjes thuis mijn schoenen moest uittrek-ken. Het beviel me niks om op m'n sokken in een vreemd huis te zijn. Net een hert in de grote stad. Als ik wist dat ik ergens m'n schoenen uit moest trekken, dan ging ik daar niet meer heen.

Het einde en het begin van het leven zwaaiden naar elkaar

De Deventerweg, tien jaar voor wij er renden

Elke ochtend om een paar minuten voor half negen stormden we de trap af en renden we de Rozenhoflaan uit richting de Burgemeester Dijckmeesterweg.
Vandaar staken we de Coehoornsingel over naar de Deventerweg.
Op de hoek van de Deventerweg en de Leeuweriklaan stond een herenhuis waar sjieke oude vrouwtjes woonden.
Ze zaten al klaar achter hun grote ramen als we langs kwamen rennen.
En dan zwaaiden ze naar ons met hun zakdoekjes (sommigen snikten).
En wij zwaaiden terug.
Het einde en het begin van het leven zwaaiden naar elkaar.
En voort renden we.
We hoorden de schoolbel al! 

Het was in de Pompmanstraat

Curieus hakenkruis

Op de eerste dag van het nieuwe jaar trof P. tijdens zijn wandeling het meest curieuze hakenkruis aan dat hij ooit gezien had. Het was in de Pompmanstraat.

2 0 2 2

Anger is more useful than despair

Dit is hoe Arnold Schwarzenegger de Terminator ergens binnen komt: óf hij forceert de deur, óf hij loopt dwars door de deur of door de muur heen (ik ben blij dat ik niet zo'n kennis heb). Een heel enkele keer doet hij de deur netjes open, maar dan staat hij weer met de klink in z'n hand.
Hier is een uitspraak van hem die waar is en daardoor lachwekkend (alles wat waar is maakt me aan het lachen): "Anger is more useful than despair."

Ik ben ook een beetje joods

Kniegewricht

Iemand zei tegen me:
"Ik ben voor een zestiende deel joods."
Toen zei ik:
"Ik ben ook een beetje joods."
Waarop zij zei:
"O ja?"
Waarop ik zei:
"Ik heb een joodse knie en allebei m'n voeten zijn joods, dus onderaan ben ik symmetrisch-joods."
Waarop zij zei:
"Oooh, symmetrisch."

De ouderdom is zeer concreet

Beton

De jeugd is volkomen abstract. Naarmate je ouder wordt materialiseer je. Je wordt je lichaam, doordat het gebreken begint te vertonen.
De ouderdom is zeer concreet. Ouder worden is toenemende materialisatie. De maximale materialisatie (materiewording) bereik je wanneer je sterft.

Zijn oogleden waren zo zwaar

Hij reed in de auto op de snelweg. Zijn ogen dreigden dicht te vallen. Zijn oogleden waren zo zwaar. Het was alsof er enorme gewichten aan zijn oogleden hingen die hij steeds moest optillen. Het leek wel gewichtheffen (ooglidheffen) op de Olympische Spelen.

Over kerk, staat en sociale media

De sociale media hebben zich op dezelfde manier tussen mensen onderling gewurmd als destijds de kerk tussen mensen en hun god. Op een dag konden gelovigen niet meer zelf bepalen wat voor band ze hadden met hun god. Dat werd beschouwd als "ketterij". Er kwam een inquisitie die ketterij bestreed op gruwelijke wijze.
Zo zal het straks ook gaan tussen mensen onderling. Contacten zullen uitsluitend nog plaatsvinden via de sociale media. Daarbuiten zullen contacten als oncontroleerbaar, ontraceerbaar, ondermijnend of zelfs terroristisch ("ketterij") worden beschouwd.
Zoals destijds kerk en staat (bv. christendom en Romeinse Rijk), zo zullen straks ook sociale media en staat een verbond sluiten (bv. Facebook en de Verenigde Staten).

Soms schenk ik haar een kopje thee in

M. en ik zijn nu precies twee weken getrouwd. We zijn getrouwd op de exacte dag¹ van onze zilveren ongetrouwdheid².
Dit is haar trouwring:

En dit is de mijne:

De ringen horen bij onze uitzet. Heel soms schenk ik mijn echtgenote een kopje thee in. Later meer over de huwelijkse staat. 

¹ Nou ja, een paar dagen later.
² 25 jaar ongetrouwd.

Ik besloot te wachten

1.
Hij kwam altijd te laat aan en ging altijd te vroeg weer weg. Hij meed begin en einde, begroeting en afscheid.

2.
Eén keer zwaaien (ten afscheid) was niet genoeg. Hij zwaaide altijd nog een tweede keer. En op een lange rechte weg zwaaide hij zelfs nog een derde keer.

3.
Je staat versteld hoeveel mooie woorden er zijn. Dit zei Joseph Brodski (volgens J.).

4.
Als reporter was hij een mythologische figuur van het vrije westen. Hij droeg altijd een schoudertas met daarin een microfoon en een recorder. Het waren de enige twee elektrische apparaten die hem niet de stuipen op het lijf joegen.

5.
Vragen die hij zich stelde:
Hoe moet je binnen komen in een met mensen gevulde ruimte?
Hoe zwaai je naar iemand die je leuk vindt?
Wat betekent het als een aantrekkelijke vrouw bij het weggaan naar je zwaait?

6.
Door te praten stampte hij - als een vogel - de wurmen uit de grond.

7.
Na een treinreis van bijna vierentwintig uur vielen we uitgeput in slaap op het strand van het Italiaanse kustplaatsje Viareggio. Het was zomer, het was heet, de zon brandde aan de hemel. Maar denk je dat we in zee gingen? 

8.
Over een tijdje zal alles anders zijn. Toch zullen zij door de geleidelijke overgangen en door hun enorme talent voor zelfbedrog het gevoel hebben dat er niks is veranderd. Zij zullen zeggen dat het altijd zo geweest is en altijd zo zal blijven. 

9.
Toen ik zeventien of achttien was las ik Ecce homo van professor Nietzsche. Ik had het boek niet zelf gekocht, ik had het gekregen. De toon was zo helder! Zoiets had ik nog nooit gelezen. Kon taal, leven, ook zo vrolijk, zo gevaarlijk, zo energiek zijn? Wat een slaperigheid en herfstige mistigheid en nattigheid was me tot dan toe voorgeschoteld zeg. Ik knipperde met mijn ogen tegen het felle daglicht.

10.
Aanvankelijk wilde ik alles worden. Toen dat onhaalbaar bleek besloot ik om niets te worden. Toen ook dat onhaalbaar bleek besloot ik te wachten. 

Samuel Pepys (1633-1703)

11.
Ik moet alle dagboeken van Samuel Pepys nog lezen!

12.
Ik ben twee jaar beroemd geweest, namelijk van 1996 tot 1998. Maar ik zei er niets over, geen woord, tegen niemand. Ik zweeg erover als het graf. 

13.
Een geheim van iemand kunnen bewaren, willen bewaren, is iets zeer hoffelijks.

14.
In Italië heb ik aan de zee gevraagd of ze me wilde adopteren. Vele jaren later, in Spanje, heb ik de zee een huwelijksaanzoek gedaan. Het betrof de azuren zee van de Costa Brava, glinsterend tussen de rotsen als een sieraad.
Toen we daar zaten, aan het strand onder onze parasol, in het hete zand, begon het plotseling heel hard te regenen uit één enkele donkergrijze wolk die over dreef in de heldere blauwe lucht. Naast de wolk brandde de zon. Iedereen op het strand begon te lachen.

15.
Lissabon is een wereld van trappen en trappetjes. Als je helemaal beneden bent, onderaan de trappen (onderaan de stad), sta je in zee.

16.
Midden in de nacht (in het holst van de nacht) werd er aangebeld. Ik deed open door aan het touw te trekken. Iemand riep van beneden dat ik een schuld had. Wilde ik nu meteen beginnen met afbetalen, of wilde ik het nog een jaar uitstellen?
"Liever uitstellen!" riep ik.
Maar toen zij weer weg was dacht ik: waarom zou ik eigenlijk betalen? En waarvoor? Ik raadpleegde m'n geheugen. Ik wist niks van een schuld.
Ik rende alle trappen af naar beneden, maar de mysterieuze midder-nachtelijke bezoekster was al weg, de straat uit. Zij zou ongetwijfeld over een jaar terugkeren.

17.
Moet je zien:

                                                                          Courtesy PdW

Ik weet het antwoord niet

Vanmiddag kwam ik een jochie tegen dat ik ken hier uit de buurt. Hij had net leren fietsen. Ik zwaaide naar hem en hij zwaaide terug. Hij kon niet tegelijkertijd fietsen en zwaaien. Hij begon zo vreselijk te slingeren! Gauw deed hij zijn hand terug aan het stuur.
Ik herinnerde me hoe ik zelf leerde fietsen. Eerst met beide handen aan het stuur, later met losse handen.
Waarom wilden we zo graag leren fietsen met losse handen?
Ik weet het antwoord niet één twee drie, maar het is een belangwekkend vraagstuk en ik kom er daarom later op terug.

Wat een mooie epigrammen schreef Martialis

Athenaeums etalage

Eindelijk heb ik de verzamelde epigrammen van Martialis.¹ Ik kon ze vandaag ophalen bij boekhandel Athenaeum op het Spui. Wat een mooie epigrammen schreef hij toch. Hij schreef er precies 1574. Hier zomaar een paar keurige zinnetjes (voor zijn doen) die ik las bij het openslaan van het boek: 

Je hebt het achterwerk van een magere eend.

Geruchten vertellen dat jij, Chione, nog nooit geneukt bent.

Je bent arm voor je vrienden, maar niet voor je maitresse, Lupus. Alleen je pik beklaagt zich niet over jou.

Toen ik met Martialis onder m'n arm naar buiten liep, zag ik in de etalage die roman Franzen liggen, van Jonathan Kruispunt.

¹ Martialis leefde van AUC 793 tot 857. AUC is een afkorting van Ab Urbe Condita, wat betekent: vanaf de stichting van de stad Rome. Het komt overeen met 40-104 na Chr. Martialis' grote voorbeeld was Catullus.

Over klimaat, geloof en water

In de geschiedschrijving van het monotheïsme komt zelden de kwestie van het klimaat (de hitte) ter sprake.
Een mens is een organisme dat voor het grootste deel uit water bestaat.
Water en levende wezens die grotendeels uit water bestaan gedragen zich anders bij 50° Celcius dan bij 25° Celcius.
Ik heb bij islam, jodendom en (vroeg) christendom vaak de indruk gehad van oververhitting, uitdroging, shock.
We moeten regenwolken sturen naar de woestijnen waar het fanatisme van het Ene en Enige - het monotheïsme of transcendentale monopolisme - is ontstaan (en nog ontstaat).
Koelte is de natuurlijke vijand van elke vorm van fanatisme. Hier het gedicht Water van Philip Larkin, alsjeblieft:

                              Als ik erbij geroepen werd
                              om een religie op te zetten
                              zou ik daar water voor gebruiken.                      

                              Om bij de kerk te komen
                              zou men door water moeten waden
                              naar droge, nieuwe kleren.

                              Mijn liturgie zou beelden
                              van onderdompeling bevatten,
                              een woest en vroom doordrenken,

                              en ik zou in het oosten
                              een glaasje water heffen
                              waar licht uit alle hoeken
                              zou samenkomen, eindeloos.¹

¹ Uit: Maatstaf, jaargang 30 (1982) / J. Eijkelboom / Vier vertalingen naar Philip Larkin