13 / Misschien valt er wat aan te doen

Tulsa 1921

1.
De natiestaat is geweld-dadig naar buiten toe én naar binnen toe.
Een Israëlische leraar werd door zijn leerlingen bijna gelyncht omdat hij kritiek had op de oorlog in Gaza.
Dit is het prille begin van het inwaartse geweld, de eerste aanzet tot de dictatuur.
De dictatuur is net zo bedreigend voor jonge naties als luizen voor jonge planten of de mazelen voor jonge kinderen (zoals nu ook in Amerika te zien is).¹

2.
De eerste christenen in Europa werden “heidenen” genoemd door de oorspronkelijke bewoners omdat zij de natuur niet eerden.
Later draaide het christendom het om en werden de oorspronkelijke bewoners van Europa de heidenen, omdat zij god niet eerden.
Misschien moeten wij dit terug omdraaien en de christenen weer heidenen gaan noemen omdat zij door de eeuwige stilstand van het monotheïsme nog altijd de natuur niet eren.

3.
Er is een verband tussen de snelle ontkerstening van Europa en de herwaardering van de natuur in Europa (het dier, de boom, de rivier, de mens).

4.
Wij kennen al het brute geweld van het christendom en de islam.
Komt daar nu nog het brute geweld van het jodendom bij (gefaciliteerd door de natiestaat)?
Benjamin Netanyahu zegt: "Deze oorlog zal doorgaan tot Hamas vernietigd is."
Dit is een andere manier om te zeggen: "Deze oorlog zal nooit stoppen."² 
De "eeuwigdurende", "heilige" oorlog is karakteristiek voor het monotheïsme.

5.
Er zit een paradoxale ijdelheid of "zelfverheerlijking" in de vruchteloze gedachte dat wat jou is overkomen het ergste is wat een mens kan overkomen.
Het is interessant om nauwkeurig te onderzoeken hoe het komt dat het monotheïsme geen zelfspot en geen empathie kent.
Misschien valt er wat aan te doen.
Zelfspot en empathie (en een gevoel van macht) zijn namelijk precies wat nodig is voor de verfijnde kunst van het compromissen sluiten.
Of moeten wij wachten op een nieuwe spiltijd?³

6.
Het orakel van Delphi in Griekenland riep op tot zelfonderzoek.
Het zei: ken uzelf!
Het orakel werd in 390 na Chr. door de christelijke keizer Flavius Theodosius gesloten.
Zonder "ken uzelf" geen zelfspot, geen empathie, geen humor en geen compromissen!

7.
Deze "oorlog" in Gaza is allang niet meer alleen een misdaad tegen de Palestijnen. Het is een misdaad tegen de mens, tegen homo sapiens.

¹ Een en ander hangt samen met de arbeidsverdeling die in elke natiestaat vanaf het begin ontstaat. En met de slaperigheid die ontstaat wanneer, zoals in elke natiestaat, het individu geheel of gedeeltelijk wordt opgeofferd aan de groep (wanneer er gezamenlijk gedroomd wordt).
² Maar het is geen oorlog, het is het 21e-eeuwse technologische equivalent van een middeleeuwse steniging (alleen is de steen veranderd in een bom).
³ De spiltijd of Achsenzeit in het Duits is een begrip van de filosoof Karl Jaspers. Hij schreef erover in het boek Vom Ursprung und Ziel der Geschichte (1949).

12 / Israël heeft het zelf gedaan

Grozny 1994

1.
Voor Israël is er nu geen weg meer terug. Israël kan nu niemand de schuld meer geven (ook de nazi’s niet). Israël heeft het zelf gedaan.
Dit is de oorzaak- en gevolgloze wereld van de soevereine natiestaat. 

2.
Israël laat in Gaza zien waartoe het bereid is en in staat is.
Israël heeft een sterk leger. 
Israël deinst niet terug voor het verschrikkelijke. 
Israël bezit atoomwapens.  
Het is volstrekt niet ondenkbaar dat het zich op een dag tegen Europa keert. Aan welke kant staat Amerika dan?

3.
Beleven wij het einde van een paradigma? Spraken wij gisteren nog in een taal die wij vandaag niet meer verstaan?

4.
Op de ene televisiezender werden de gruwelen van Auschwitz getoond.
Op de andere zender werden de gruwelen van Gaza getoond.
Van Auschwitz naar Gaza in minder dan een eeuw.

5.
Hij zegt niets over wat zich in Gaza voltrekt. Geen woord.

6.
De monotheïstische religies bieden troost bij het leed dat zij zelf veroorzaken. Zij zijn kweller en trooster in één.
Bestaat er iets griezeligers?
Ongelovigen aller landen, verenigt u!
Nee hoor, grapje, wij moeten voortmodderen. Fortwursteln, zoals de Habsburgse keizer Franz Joseph zei.

7.
De atoombom had alleen door het monotheïsme uitgevonden en geworpen kunnen worden. En zo is het ook gebeurd.
Wordt vervolgd.

11 / In deze morele stilte is het monster van deze "oorlog" gegroeid

Pforzheim 1944

Hier zijn woorden uit de Talmoed: "Wie één mens doodt, doodt een hele mensheid."
Deze woorden stammen uit de vroege joodse diaspora.
Ongeveer tweeduizend jaar hadden de joden geen eigen staat. Zij hadden geen leger, geen wapens, geen gevangenissen.
Zij verweerden zich met hun woorden.
Sinds 1948 hebben zij een eigen staat.
Aan staten zijn Talmoedische wijsheden niet besteed. Een staat moet bereid zijn om te doden.
In Gaza is het doden ontaard.
Hoe kon het zo misgaan?
Hier zijn zeven mogelijke antwoorden:
Door de inherente gewelddadigheid van het monotheïsme.
Door het gebrek aan zelfspot en gevoel voor humor in het monotheïsme (hierover later).
Door onervarenheid met het runnen van een natiestaat.
Door de agonie van de holocaust en de schaamte.
Door het Oude Testament (hierover later meer).
Door de delusie van het uitverkoren-zijn die karakteristiek is voor het monotheïsme, net als de delusie van het gedoemd-zijn, wat hetzelfde is maar dan omgekeerd.
Door het morele vacuüm na de holocaust.
Want na de holocaust was kritiek op Israël en op het oude volk iets onmogelijks. Dit onmogelijk-zijn van kritiek was begrijpelijk maar schadelijk. Er was daardoor ook geen Israëlische en joodse zelfkritiek.
In dit morele vacuüm (in deze morele stilte) is het monster van deze "oorlog" gegroeid.
Wordt vervolgd.

10 / Aan de logica van de staat valt niet te ontkomen

Barcelona 1938 ²

Politici gebruiken de taal om hun gedachten te verbergen.¹
Het is niet hun taak om de waarheid te spreken, zoals iedereen weet.
Het is hun taak om te zeggen wat het beste is voor hun land.
Het is hun taak om te zeggen wat het gunstigste effect heeft op de publieke opinie.
Dit komt zelden of nooit overeen met de waarheid.
En dus zei de Israëlische ambassadeur vier dagen geleden bij de jaarlijkse herdenking in Auschwitz dat op 7 oktober 2023 in Israël de holocaust terug was.
De sympathie van het publiek ligt altijd bij het slachtoffer en nooit bij de dader, tenzij de dader een held is.
En omdat er niets heldhaftigs is aan Israëls oorlog tegen de Palestijnen, probeerde de Israëlische ambassadeur er een andere oorlog van te maken.³
Er zijn nu negenentwintigduizend Palestijnse doden en achtenzestigduizend gewonden in Gaza.
De gewonden hebben armen en benen verloren.
En handen en voeten,
En ogen en oren.
En neuzen en monden.
En andere delen van het gezicht.
Veel gewonden zijn kinderen.
Vandaag gaat het bombarderen door (het is de 117-de dag).
Wordt vervolgd.

¹ Vrij naar Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1754-1838): "Het woord is de mens gegeven om zijn gedachten te verbergen." Uit: La Confession de Talleyrand ("La parole à été donnée à l'homme pout déguiser sa pensée").
² Het bombardement op Barcelona in 1938 door Hitlers Duitsland en Mussolini's Italië wordt door historici gezien als het allereerste tapijtbombardement of verzadigingsbombardement (sic!) in de geschiedenis. Mussolini's minister van Buitenlandse Zaken en schoonzoon Galeano Ciano zei over dit bombardement: "Ik ben blij dat de Italianen erin zijn geslaagd horror te veroorzaken door agressie in plaats van welbehagen met hun mandolines." Zouden Benjamin Netanyahu en Anthony Blinken ook zoiets in hun hoofd hebben, mutatis mutandis?
³ Het is geen oorlog, het is het 21e-eeuwse technologische equivalent van een middeleeuwse steniging (alleen is de steen veranderd in een bom).

9 / Meende de ambassadeur wat hij zei?

Stalingrad 1943

Twee dagen geleden zei de Israëlische ambassadeur in Polen:
"Op 7 oktober 2023 zagen wij hoe één dag van de holocaust eruit zou kunnen zien."¹
De ambassadeur zei dit bij de herdenking van de holocaust in Auschwitz nabij Krakau, terwijl bommen op Gaza vielen.²
Hij had het over de dag waarop ontsnapte Palestijnen de aanval openden op Israëliërs in de buurt van Gaza.
Meende de ambassadeur wat hij zei?
Zagen de Israëliërs in de aanval van 7 oktober een manifestatie van de holocaust?³
Veranderden de Palestijnen die dag op slag in nazi's?⁴
Zijn de Israëliërs daardoor hun verstand verloren?⁵
Misschien.
Maar dat maakt wat er nu in Gaza gebeurt niet minder onmenselijk.
Er sluimert een flink quantum collectieve waanzin en wreedheid in het hart van elke natiestaat. En nachtmerries en visioenen. Elke natiestaat heft de geschiedenis op (hoe minder geschiedenis hoe meer nachtmerries en visioenen).
"Alle volkeren hun eigen kleine vuile staatjes," schreef Joseph Roth in de roman Radetzkymars.⁶
Meende de ambassadeur wat hij zei? En als hij het niet meende, waarom zei het dan?
Heeft de Israëlische inlichtingendienst de Palestijnse aanval werkelijk niet zien aankomen? 
Wordt vervolgd.

¹ Hier op het Achtuurjournaal van de NOS is een stukje van de speech van de ambassadeur te zien.
² Krakau werd gesticht door koning Krak en de dichteres Wisława Szymborska woonde in Krakau
³ Holocaust komt van het Griekse woord ὁλόκαυστον zoals ik al eerder schreef. Het betekent: geheel verbrand. Een holocaust was in het oude Griekenland een ritueel offer waarbij het geofferde, anders dan een brandoffer, geheel in rook opging.
⁴ Droegen de Israëliërs in de Verenigde Naties daarom gele sterren op hun borst?
⁵ Zijn de uitzinnige bombardementen op Gaza de afrekening van de joden met nazi-Duitsland? In plaats van de afrekening van de Israëliërs met de Palestijnen?
⁶ Citaat overgenomen uit: Caroline de Gruyter / Beter wordt het niet, een reis door het Habsburgse Rijk en de Europese Unie (2021)

8 / "Dit is de omgekeerde wereld!"

Hanoi 1972

Er zijn nu vijfentwintig-duizend Gazanen gedood.
Vijfenzestigduizend zijn gewond.
Achtduizend zijn vermist.
Allen zijn ontheemd.
Het Internationale Hof van Justitie zei gisteren:
"De staat Israël moet alle mogelijke maatregelen nemen om daden te voorkomen die in strijd zijn met het genocideverdrag."
Met deze daden bedoelde het Hof:
– Het doden van leden van de groep;
– Het ernstig lichamelijk of mentaal letsel toebrengen aan leden van de groep;
– Het bewust verslechteren van de levensomstandigheden om de groep fysiek te vernietigen;
– Het nemen van maatregelen om geboortes te voorkomen."¹
Een Israëlische demonstrant bij het Vredespaleis (waar het Hof woont) zei over het tussenvonnis:
"Heel goed dat het hof geen staakt-het-vuren heeft opgelegd."²
En een andere riep:
"Dit is de omgekeerde wereld!"³
Wordt vervolgd.

¹ Deze oorlog (die geen oorlog is) is allang niet meer alleen een misdaad tegen de Palestijnen, het is een misdaad tegen de mens, tegen homo sapiens. Daar gaat genocide over.
² Uit: Nieuwsuur 26-1-2024
³ Uit: NOS Achtuurjournaal 26-1-2024

7 / Is het een uitbarsting van autistische razernij?

Pyongyang 1951

Het bombarderen van Gaza gaat maar door.
Ik schaam me om een mens te zijn als ik het zie.
Israël, Palestina en Europa liggen aan dezelfde zee. 
De oude Grieken noemden deze zee ἡ θάλασσα ἡ καθ'ἡμᾶς ("de zee om ons heen").¹
De Romeinen noemden haar mare internum ("de zee binnen in ons").²
Het Israëlische geweld heeft iets orgiastisch.
Is het een uitbarsting van autistische razernij (temper tantrum)?
Is het waanzin?
Is het haat?
Is het wraak?
Wraak op wie? 
Het is een ware roes van geweld. Een vreemde, huiveringwekkende, kinderlijke roes.
Bij ons op het schoolplein van de lagere school kwam je er niet mee weg als je klappen bleef uitdelen aan iemand die al op de grond lag.
Is er soms sprake van een dissociatie van daad en dader?
Wordt vervolgd.

¹ Spreek uit: hē thálassa hē kath’hēmâs
² Interne zee of binnenzee – toen het Romeinse Rijk heel groot was, wás het ook een Romeinse binnenzee.

6 / Wegkijken van Gaza kan ook niet

Gaza 2014

Gisteren vielen er bij het bombarderen van Gaza honderdzesentwintig doden.
Er zijn nu meer dan tweeëntwintigduizend Palestijnen gedood.
Er zijn zestigduizend gewonden.
Ook de verwoesting van de gebouwen gaat door.
Op het Achtuurjournaal van de NOS ging het erover hoe moeilijk het nu is om les te geven over de holocaust (op scholen).
Het is niet het geschikte moment om aandacht te vragen voor dit probleem.
Toch heeft het Nationaal Comité 4 en 5 mei een boek gemaakt om het lesgeven over de holocaust tijdens het bombarderen van Gaza te vergemakkelijken.¹
Vierduizend leraren krijgen het boek deze week.
"Want," zegt een woordvoerder van het comité, "wegkijken van de holocaust, dat kan niet."
Nee, dat kan niet.
Wegkijken van Gaza kan ook niet.
Wordt vervolgd.

¹ Het boek heet: Lesgeven over de holocaust.

5 / Laat het land van de tegenstander intact

Marioepol 2023

De helft van alle gebouwen in Gaza is nu verwoest.
De regering van Israël heeft plannen besproken om de Palestijnen uit Gaza te verdrijven of te deporteren.¹
Iemand zei tegen mij: "Volgens jou is het mono-theïsme per se geweld-dadig. Maar de joden zijn juist altijd en overal het slachtoffer van geweld!"
"Als dat al zo is, dan komt het niet doordat zij zulke doetjes zijn," zei ik.
In 1948 kregen zij een eigen staat en kijk eens tot wat voor een uitzinnig geweld zij sindsdien bereid zijn.²
Geen enkele staat kan trouwens overleven zonder geweld (dit is de logica van de staat).
De Israëliërs willen graag laten zien dat zij geen doetjes zijn. Dit is begrijpelijk gezien de ὁλόκαυστος.³
Maar Sun Tzu schreef: : "Juist degenen die buitensporig geweld gebruiken zijn doetjes."
Sun Tzu was generaal van het Chinese koninkrijk Wu ten tijde van de Periode van Lente en Herfst en schrijver van het boek De kunst van het oorlogvoeren
Ook schreef Sun Tzu: "Laat het land van de tegenstander intact."
Wordt vervolgd.

¹ De minister van nationale veiligheid Ben-Gvir zei dat "de tijd rijp is om te werken aan een emigratieproject voor de Palestijnen" en de minister van Financiën Smotrich zei: "Waarom niet? Het is een mooi gebied, we kunnen de woestijn laten bloeien".
² Het niet-hebben van een eigen staat verhindert het gewelddadig-zijn op grote schaal (maar uiteraard niet het gewelddadig-zijn op kleinere schaal).
³ De holocaust. Over de gevolgen van de ὁλόκαυστος later meer (het is niet ondenkbaar dat de joden tenslotte zelf een holocaust gaan aanrichten (in Gaza of elders) om het "superslachtofferschap" van zich af te schudden en "superdaders" te worden (over de rol van imago in de geschiedenis ook later meer)).  

4 / De oorlog gaat door

Aleppo 2016

Nu zijn er twintigduizend Palestijnen gedood in Gaza.
Vijftigduizend zijn gewond.
Twee miljoen zijn ontheemd.
De meesten zijn vrouwen en kinderen.
"De oorlog is op zijn hoogtepunt," zei Benjamin Netanyahu de premier van Israël.
Hij zei dat de oorlog een vernietigingsoorlog is.
Hij zei: "Israël gaat de verzetsbeweging Hamas vernietigen."
Maar het is een scheppingsoorlog.¹
De toekomstige islamitische Hamas wordt nu geboren in de harten van jonge Palestijnen.
Zo is de eeuwigdurende geweldbarende geschiedenis van de monotheïstische religies.¹
Er is niets vredelievends aan christendom, jodendom en islam.
"De oorlog gaat door tot we gewonnen hebben," zei Netanyahu de premier.
Wordt vervolgd.

¹ Eigenlijk is het geen oorlog (hierover later meer).
² "Zo kwamen in de tijd van de fabelen, na de overstromingen en de zondvloed, gewapende mensen uit de aarde tevoorschijn, die elkaar uitroeiden" – Charles de Montesquieu / De l'esprit des lois (Over de geest van de wetten / Genève, 1748

3 / In wat voor wereld leven wij?

Nagasaki 1945

Iemand die werkt bij de Verenigde Naties zei:
"De situatie in Gaza wordt elke dag erger. Er zal hongersnood ontstaan. Er zullen ziektes uitbreken. En de kou."
Een joodse schrijver zei: "De Israeliërs zijn zo sterk dat ze het zich kunnen veroorloven om de Palestijnen in leven te laten."
En hij zei: "Er moet een anticonceptiemiddel door het drinkwater van Gaza gemengd worden om de bevolkingsgroei van de Palestijnen te stoppen."
Iemand zei tegen mij: "Waarom heb jij wel kritiek op Israël maar niet op Rusland? Ben jij soms een antisemiet?"¹
"Is het antisemitisch dat ik de vernietiging van Gaza en van duizenden weerloze Palestijnen niet kan aanzien?" vroeg ik.
Of is het menselijk?
Is menselijk-zijn antisemitisch?
Anders dan de Oekraïners kunnen Gazanen niet vluchten en zij kunnen zich ook niet verdedigen. Zij schieten met pijl en boog op straaljagers. In Gaza bombardeert de eenentwintigste eeuw de middeleeuwen. Zo'n ongelijke strijd is eerloos en wordt in eervolle tijden tenslotte altijd verloren door degene die wint.
De vraag is: in wat voor tijden leven wij?
De Engelse schrijver John Berger zei: "Melk is het werk van vrouwen, as is het werk van mannen."
Wordt vervolgd.

¹ By the way, ik heb ook kritiek op Rusland. Niet dat het Rusland wat kan schelen.

2 / Wie bombardeert Gaza?

Dresden 1945

De Israëlische bombardementen op Gaza gaan maar door.
Er zijn nu meer dan twintigduizend doden.
De helft van deze doden zijn kinderen.
Toen het bombarderen net was begonnen kwam er op tv een rabbi aan het woord.
Hij zei dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen Israëliers en joden.
Hij zei dat je joden niet de schuld kunt geven van wat er in Gaza gebeurt, want niet alle joden wonen in Israël en er wonen bovendien niet alleen joden in Israël.
Uit vrees voor het antisemitisme had hij geloof ik het liefst gezegd dat er helemaal geen joden in Israël wonen of misschien zelfs dat er helemaal nergens joden wonen, dat ze helemaal niet bestaan.
Dit vond ik voor een deel begrijpelijk (of: een deel van mij vond dit begrijpelijk).
Het brengt mij bij een belangwekkend vraagstuk: wie bombardeert Gaza?
Niemand?
Is Israël dan niet "de natiestaat van het joodse volk"?
Wordt vervolgd.

1 / Welke wending neemt de geschiedenis?

Guernica 1937

Het regent bommen op de Palestijnse bevolking van Gaza.
In de media zijn herinneringen aan Auschwitz.
Op straat zijn herdenkingen van de holocaust en optochten tegen het antisemitisme.
En Israeliërs in de VN Veiligheidsraad hebben gele sterren op hun kleding genaaid. 
Maar het regent bommen op Gaza.
Wat is hier precies aan de hand?
Welke wending neemt hier de geschiedenis?
De komende weken zal Eeuwige Bouillon zich met dit vraagstuk bezighouden in een serie korte (genummerde) eindejaarsoverpeinzingen onder de titel: Van Auschwitz naar Gaza in minder dan een eeuw.
Wordt vervolgd.