Hij is de niet-geverfde

Joe Biden

Vannacht was het debat tussen Donald Trump en Joe Biden. Het debat werd geleid door Chris Wallace.
Chris Wallace was er namens de media die Amerika aan de rand van de afgrond hebben gebracht. Hij is 73 jaar en zijn haar is donker geverfd.
Donald Trump is 74 jaar. Hij was er namens de zeer rijken die Amerika aan de rand van de afgrond hebben gebracht. Zijn haar is goudgeel geverfd en zijn huid is oranje geverfd.
Joe Biden is 77 jaar. Hij was er namens de Washingtonse politici die Amerika aan de rand van de afgrond hebben gebracht. Zijn haar is niet geverfd. Het is grijs. Zijn wenkbrauwen zijn ook grijs. Hij is de niet-geverfde.

Zie https://www.youtube.com/watch?v=w3KxBME7DpM

Hij was een kat met een geweldig karakter

Peter de Kat

De kat Peter (Peter de kat) woonde van zijn tweede tot zijn veertiende jaar in het cricketstadion Lord's in Londen.
Bij zijn dood in 1964 verscheen in de Cricketers Almanack¹ het volgende overlijdensbericht:
Volledige naam: Peter de Kat.
Geboren: 1950.
Overleden: 5 november 1964, Lord's, Londen (14 jaar).
Ook bekend als: de Marylebone mog.²
Profiel: Peter de Kat, wiens negende leven eindigde op 5 november 1964, was een bekende cricketwatcher bij Lord's, waar hij twaalf van zijn veertien jaren doorbracht. Hij gaf er de voorkeur aan de gebeurtenissen op het veld van dichtbij te bekijken. Zijn slanke bruine gestalte kon je vaak op het speelveld zien rondscharrelen, vooral als er veel publiek was. Hij verscheen regelmatig op het televisiescherm. De heer S.C. Griffith, secretaris van MCC³, zei over hem: "Hij was een kat met een geweldig karakter en hij was dol op publiciteit."

¹ De Poezenkrant avant la lettre.
² Straatkat (mog) uit de Londense wijk Marylebone (in het City of Westminster-district).
³ Afkorting van Marylebone Cricket Club

Wij dronken zonder remmingen

Eergisteravond hebben we veel gedronken. Wat waren we in een goede stemming. Het afgelopen jaar was een interessant jaar. Mijn lichaam protesteerde tegen mijn levenswijze. Tot hier en niet verder, zei het. Ik hield halt. Ik liet camera's in mij kijken. Ik liet een oog dat door mij heen kon kijken tal van rondjes om mij draaien. Het oog zag: vermeerderingen, verminderingen. Mijn lichaam toonde zich in getallen, in reeksen getallen, in zwermen van getallen; in berekeningen, voorspellingen, mogelijkheden; in begrippen, formules, bezweringen. Kenners van mijn lichaam belden mij op afgesproken tijden. Ik sprak uitvoerig met hen. Het vuur werd er bij gehaald.
Eergisteravond hebben we veel gedronken. We werden bediend door een jonge vrouw die was gekomen op een zeer snelle motor (een Honda). Ze schonk ons in zonder remmingen, en wij dronken zonder remmingen, en de volgende ochtend was ik in een zeer goed humeur.

Ik maakte zelf het geluid van de motor

De Lotus 25

Twee weken geleden was ik op bezoek bij een man met een wagenpark.
Het kan ook iets langer of iets korter geleden zijn.
Ook is het mogelijk dat ik het voorval heb gedroomd.
Een wagenpark is een grote verzameling auto's.
De verzameling bestond uit weinig moderne en veel niet-moderne auto's.
Een van de auto's was een zeldzame groene Lotus 25, mijn favoriete auto toen ik vier jaar was.
Wat was hij mooi. Ik was verliefd. Ik pakte de Lotus tussen m'n duim en wijsvinger en ik reed ermee over heuvels en bergen, over racecircuits en door steden. Ik maakte zelf het geluid van de motor.
Maar dit was geen speelgoedauto, dit was de echte Lotus 25 monocoque, ontworpen door Colin Chapman voor het Formule 1-seizoen van 1962.
"Wil je er een eindje in rijden?" vroeg de verzamelaar. Blijkbaar had hij in de gaten dat ik verliefd was.
Ik gespte de helm om.
Ik ging in de Lotus 25 zitten en ik reed.
De wind suisde langs m'n helm.
Ik hoefde niet zelf het geluid van de motor te maken.

Zoantropie is de overtuiging in een dier veranderd te zijn

De metamorfose¹ – woef! – is de weg terug én de weg heen naar de natuur (de planeet).
Moet de planeet gered worden?
De planeet redt zichzelf wel.
Moet de menselijke soort gered worden?
Behalve de menselijke soort zelf is daar niets of niemand bij gebaat.
Niettemin: als de menselijke soort – met name de westerse – vaart wil maken met de zo vurig gewenste wederaarding, om het zo maar te noemen, moet zij stoppen met het lezen van de heilige boeken van het monotheïsme en beginnen met het lezen van de Metamorfosen van Ovidius, en zo, via de therapeutische² omweg van de vitale Griekse mythologie, stap voor stap terugkeren én voortgaan naar haar eigenlijke, onvervreemdbare oorsprong.
"Het is buitengewoon moeilijk het wezen van de metamorfose te doorgronden," schrijft Elias Canetti in zijn studie Massa en macht. Dit is waar, dank Elias, en daarom begin ik hier maar klein, met een recent geval van zoantropie – inclusief schaamte – dat onlangs werd beschreven in het Nederlandse Tijdschrift voor Psychiatrie. Zoantropie is de overtuiging in een dier veranderd te zijn.
Het is, aldus het tijdschrift, een ziekte.
Zo zie je al meteen hoe ver we van onze oorsprong zijn afgedwaald en waar de schaamte vandaan komt. Maar dit voorlopig terzijde, eerst een korte beschrijving van het geval (de casus): "Patiënte A, een 54-jarige vrouw, consulteerde de spoedeisende hulp in het bijzijn van haar broer wegens acute aanvallen van afwijkend gedrag, waarbij zij de overtuiging uitte een kip te zijn en gedrag vertoonde dat hieraan deed denken, zoals tokken, kakelen en kraaien als een haan. Een algemeen onwelbevinden was al enkele dagen aanwezig, alsook een vreemd gevoel in de ledematen, alsof deze niet meer op haar lichaam pasten en ongecontroleerd flapperden. Patiënte verwoordde de gedachte dat men vergeten was haar op stok te zetten. Achteraf herinnerde patiënte zich de gedachte een kip te zijn, maar niet het gedrag dat zij vertoond had. Zij vond het een beschamende ervaring." 

¹ Meer over de metamorfose: Over metamorfose en moraal; Een moppie theorie;
Miscellanea (nr.10)
² Therapie komt van het Griekse θεραπεία, wat behandeling, zorg, verlichting, genezing betekent.

De waarden zijn van elastiek

 Ruth Bader Ginsberg (1933-2020)

Er is een verband tussen wetten en waarden. De geschiedenis overziend kun je zeggen dat in veel gevallen de macht van de wetten toeneemt naarmate de kracht en vitaliteit van de waarden afneemt.¹ Dit is een schaalprobleem (de waarden zijn van elastiek; ze kunnen knappen).
Wanneer juristen de status van popsterren hebben, zoals in Amerika, dan weet je dat er iets grondig fout is gegaan. De nationale rouw om de gisteren overleden opperrechter Ruth Bader Ginsberg is een zoveelste teken dat Amerika – de Amerikaanse maatschappij – op de rand van de afgrond leeft.

¹ Een gelijksoortig verband bestaat tussen wapens en waarden (Amerika is een land van wapens en wetten).

's Morgens steek ik mijn hoofd onder de koude douche

Agaat

1.
Wat glanst de tennisspeelster Naomi Osaka mooi als ze speelt. Tennissen doet haar glanzen. 

2.
Amerika is er op dit moment ongeveer zo aan toe als Duitsland in de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw. Duitsland was destijds een jonge natie. Amerika is dat ook. Heeft een en ander met elkaar te maken?  

3.
"Het zijn de stilste woorden waar storm van komt. Gedachten die op duivenvoetjes komen aangetrippeld, bepalen de richting die de wereld zal gaan."¹ 

4.
's Morgens steek ik mijn hoofd onder de koude douche, anders heb ik de hele dag het akelige gevoel dat het in een deel van mij nog nacht is. 

5.
Er bestaat een soort sluipen (zachtjes doen) dat hoorbaar wil zijn.  

6.
"Maar tegenwoordig, nu ze niets meer te doen had, dwong de slechte kwaliteit van de tijd haar ertoe haar zaakjes maar half af te maken."²
Wat een mooi excuus:
"Je bent te laat."
"Dat komt door de slechte kwaliteit van de tijd."

7.
Hij zei dat hij het allemaal zelf verdiend had, met zijn eigen handen.
Ik zei hoe mooi ik dat vond en hoe goed.
Mooi en goed.
De antieken waardeerden het juist als iemand alles in de schoot geworpen had gekregen. Bijvoorbeeld door geluk, schenking of de rijkdom van de familie. Het ideaal was otium: baas zijn over je eigen tijd of vrije tijd. Het tegendeel van otium? Negotium. 

8.
Niet de logica maar de smaak! 

9.
Om een "wonder" te krijgen hoef je alleen maar de tijd tussen twee gebeurtenissen of toestanden weg te denken.  

10.
Onlangs heb ik voor het eerst een vermoeidheid gevoeld die niet zozeer door de inspanningen van de dag, een gebrek aan slaap of lekker eten en drinken veroorzaakt werd, maar doordat ik al 61½ jaar leef.  

11.
Meteen al bij mijn allereerste kennismaking met de boeken van het Oude en Nieuwe Testament – in de eerste klas van de middelbare school – voelde ik dat ik met een soort gif te maken had. Ik ben mijn gezondheid en intuïtie hiervoor dankbaar. Ik heb die boeken daarom alleen mondjesmaat tot me genomen, dat wil zeggen: als het echt niet anders kon. Dosis sola facit venenum, zei Paracelsus al. Het is de dosis die het vergif maakt. 

12.
Het eerste wat historici uit de geschiedenis filteren in hun geschiedschrijvingen is de vrolijkheid en het lachen. Maar onze herinnering vergeet de vrolijkheid en het lachen niet! Er is altijd veel gelachen, de hele geschiedenis lang, ook onder de verschrikkelijkste omstandigheden. We moeten de vrolijkheid en het lachen weer terug stoppen in onze geschiedenis. Een reusachtige taak.

13.
In ethisch en esthetisch opzicht betekent vrijheid: vormeloosheid. Salvador Dalí schreef: "Vorm is altijd het resultaat van een scherp uitvorsend proces van de materie – de reactie van deze materie wanneer ze wordt onderworpen aan een vreselijke ruimtelijke dwang die haar van alle kanten in het nauw brengt en haar dwingt zich uit te drukken tot aan de exacte grens van haar eigen, originele reactievermogen. Wat is lichter, grilliger, fantasierijker, vrijer dan de boomachtige bloeiwijze van agaat? Toch is die bloeiwijze het resultaat van de grootst denkbare ruimtelijke dwang. Opgesloten in een meedogenloze minerale structuur, onderworpen aan alle kwellingen van samenpersing en verstikking, vormen de delicate, luchtige en sierlijke vertakkingen van agaat de sporen van een hopeloze zoektocht naar ontsnapping, de laatste ademstoten van een materie die niet zal opgeven voordat de minerale droom is verwezenlijkt. Zo ook de roos! Iedere bloem groeit in een gevangenis."³

14.
"Hey, bestaat er een Duits woord voor iets erger maken terwijl je het juist probeert te repareren?"
"Verschlimmbessern."
"Hebben jullie daar echt een woord voor?!"⁴

¹ Uit: Professor Nietzsche, Also Sprach Zarathustra.
² Uit: Gabriel García Márquez, Honderd jaar eenzaamheid.
³ Uit: Salvador Dalí, The secret life of Salvador Dalí
⁴ Uit: Internet (courtesy PdW)

Hij deed gemeen tegen haar

M. vertelde het volgende zeer korte verhaal.
M. was lang geleden op een bal waar een jongen was die ze heel aantrekkelijk vond.
Hij deed die avond gemeen tegen haar. 
Net als M. en net als iedereen was de jongen op de fiets naar het bal gekomen. Hij had een bijzondere fiets met drie wielen, één voor en twee achter. Het was een soort riksja, waar anderen gemakkelijk een eindje op konden meerijden. Er zat een ouderwetse knijptoeter op die een schor en raspend geluid maakte als de claxon van een oldtimer.
Die avond toen M. het bal verliet in haar ruisende baljurk, in de bloei van haar jeugd, liet ze de banden van de driewieler leeglopen en de knijptoeter prikte ze lek.

Hij toonde haar: schitterende dorpen

Het vrijheidsbeeld in aanbouw in Parijs

Op 2 mei 1729 werd in de Duitse stad Stettin (nu een Poolse stad) een prinses geboren die al snel na haar geboorte Machiavelli begon te lezen en in 1762 op 33-jarige leeftijd tsarina van Rusland werd.
Dit was Catherina de Grote.
Voorzover we weten had ze twaalf jonge minnaars. Een van die minnaars was mogelijk een paard; een andere was Grigori Aleksandrovitsj Potjomkin. Hij was Catharina's favoriet en ze gaf hem veel onderscheidingen. Ze maakte hem bijvoorbeeld Ridder in de Orde van de Olifant, een zeer fraaie onderscheiding (maar niet zo fraai als Ridder in de Orde van de Miljoen Olifanten en de Witte Parasol). Ook maakte ze hem de baas over enkele uitgestrekte zuidelijke gebieden van haar onmetelijke Russische Rijk.
In 1789 ging ze eens een kijkje nemen in die gebieden.
Om indruk te maken voer Potjomkin met haar de rivier de Djnepr af in gouden schepen. Hij toonde haar schitterende, welvarende dorpen, die volgens een Duitse diplomaat allemaal nepdorpen waren, louter bestaande uit houten façades: de zogenaamde Potjomkindorpen, telkens opgetuigd vlak voordat de tsarina arriveerde en weer afgetuigd zodra ze was vertrokken.*
Moderne voorbeelden van Potjomkindorpen zijn het dorp Kijŏng-dong in Noord-Korea en het land Amerika.

*De Duitse diplomaat heeft het verhaal uit z'n duim gezogen, maar niettemin is het Potjomkindorp een begrip geworden. Het betekent: een situatie mooier voorstellen dan die is.

De dag van vertrek is een mooie dag

Vandaag gaan we naar huis.
Het is leuk om thuis te zijn.
Thuis is van alles te doen, bijvoorbeeld naar de super-markt gaan of naar een eiland verderop.
Of langs de oude kades van het Oostelijk Havengebied slenteren met P. of met M.
Of de pont nemen naar de overkant van het IJ, waar J. woont (en er woont ook iemand die Olivier heet).
Maar voordat we weer terug op onze eilanden zijn, moeten we nog 760 kilometer reizen.
Eerst 328 kilometer oostwaarts naar een aire¹ nabij Parijs, vanwaar Z. haar reis zal voortzetten naar het Zuiden (met J. en haar familie). Daarna nog 432 kilometer noordwaarts via Antwerpen naar Amsterdam.
De dag van vertrek is een mooie dag. De zon schijnt, de atmosfeer is helder en er waait een schone, heldere wind.
Na drie uur reizen komen we vanzelf op de Boulevard Périphérique rondom Parijs. Als we uit een tunnel komen die Le Tunnel de St. Cloud heet – De Tunnel van de Heilige Wolk – zien we opeens de Eiffeltoren uit 1889.
De auto zingt Sous le ciel de Paris van Juliette Gréco terwijl we over de golvende Périphérique varen. Ja, varen. Er is een meezingen, en de vlindertjes uit de accordeon fladderen door de auto.
Wat zijn er veel kerken en kathedralen in Frankrijk. In de kathedraal van Rouen (die geen bloem is) stonk het. We moesten alle vier onze neuzen dichtknijpen. Was dat soms de geur van de oude god? Wachtend op J. en haar familie aten we bij MacDonald's. We aten frietjes en kip. Het was erg vies omdat een verwachting van smaak – frietjes, kip – niet werd ingelost (mogelijk is het kartonnen frietzakje van MacDonald's smaakvoller dan de friet).  

¹ Frans voor Raststätte.

                                                                                                                                               Uit de serie Zeven dagen in Normandië 

John en ik wisten niet dat je liedjes kon bezitten

Leon Vapnick

"Op een ochtend hebben we de hele zaak zonder te lezen ondertekend, voordat we in de trein stapten."
Het is 1962.
John Lennon en Paul McCartney zijn ongeveer zo jong als M. (19) nu is.
Ze hebben hun eerste hit geschreven, Love me do.
En ze hebben net hun handtekeningen gezet onder een door Brian Epstein (28) en Leon Vapnick (42) opgesteld contract dat ze voor de rest van hun leven berooft van het eigendom én een groot deel van de inkomsten van al hun liedjes.
Brian Epstein was hun manager. Leon Vapnick was een muziekuitgever die ze nog nooit eerder hadden gezien.¹
"John en ik wisten niet dat je liedjes kon bezitten. We dachten dat ze gewoon in de lucht bestonden. We konden zien dat je een huis, een gitaar of een auto kon bezitten. Maar een liedje?" 

¹ Desondanks schrijft Mark Lewisohn: "Leon Vapnick gaf de helft van zijn claim op de auteursrechten en de helft van zijn inkomsten weg aan John Lennon en Paul McCartney (sic!)" – Uit: Mark Lewisohn, The Beatles, All these years, Volume 1, Tune in, 2013, uitgeverij Crown Archetype (Random House), New York, p.794.
                                                                                                                                                 Uit de serie Zeven dagen in Normandië

De lange snikken van de violen (van de herfst) verwonden mijn hart

1.
Op 12 oktober 1492 veroverde Europa Amerika onder leiding van Christoffel Columbus.
Vierenhalve eeuw later, op 6 juni 1944, veroverde Amerika Europa onder leiding van Dwight Eisenhower.
Sommigen zeggen: Columbus bracht Amerika beschaving en Eisenhower bracht Europa vrijheid.
Radio London liet het Franse verzet weten dat Eisenhower eraan kwam door het voorlezen van de eerste regel uit het gedicht Chanson d'automne van Paul Verlaine: 

"De lange snikken van de violen van de herfst"¹  

Dit was codetaal en betekende: over 48 uur begint de invasie.
Daarna volgde er nog een codebericht: 

"Verwonden mijn hart in lome monotonie"²

Dit was de tweede regel uit het gedicht van Verlaine en betekende: over 24 uur begint de invasie. 

2.
Op de eerste bewolkte dag in Normandië, waar Amerika aan land kwam, zijn we in de tuin van Claude Monet, de schilder van bloemen en een kathedraal. De tuin is aangelegd aan twee kanten van een openbare weg, en daarom wordt de tuin van Monet ook wel de tuinen van Monet genoemd.
Het is de eerste bewolkte dag, zoals gezegd, maar niet in de tuin van Monet. Daar schijnt de zon. De zon is denk ik graag in de tuin van Monet. Al die kleuren. Monet heeft gezegd: 

"Ik heb bloemen nodig, altijd en altijd"³

Ook heeft hij gezegd: 

"Kleur is mijn dagelijkse obsessie, mijn vreugde en mijn kwelling"⁴

Wat had hij nou het meeste nodig, kleuren of bloemen?
Er zijn papavers, pioenen, lissen en irissen.
Graag zou ik ook tussen de bloemen wonen.

3.
Van de tuin gaan we naar de stad Rouen aan de Seine, naar de kathedraal die ook door Monet geschilderd is, hoewel een kathedraal geen bloem is.
Wat vroeger kathedralen waren, zijn nu snelwegen (hierover heb ik eens geschreven). We rijden terug naar ons landhuis. Het graan wordt geoogst door maaidorsers die enorme stofwolken maken. Ronde strobalen liggen verspreid over de velden.

¹ "Les sanglots longs des violons d'automne" (vertaling: Jules Grandgagnage)
² "Blessent mon coeur d'une langueur monotone" (vertaling: Jules Grandgagnage)
³ "Il me faut surtout avoir des fleurs, toujours et toujours"
⁴ "La couleur est mon obsession quotidienne, ma joie et mon tourmant"

Uit de serie Zeven dagen in Normandië

We spelen badminton in de tuin

Appelboom in onze onmetelijke tuin

Ik heb twee goede boeken bij me. In het ene boek staan vier keer zo veel woorden als in het andere.
In de buurt van ons landhuis is een paardenhotel (Che-vauxtel).
Er is ook een hondenschool (École des chiens).
Liggend in het gras lees ik in het boek met de meeste woorden het volgende (over John Lennon in zijn eindexamenjaar):
"Hij slaagde er moeiteloos in precies te doen wat hij van plan was: helemaal niets."¹
Dat is wat wij vandaag ook doen.
Nou ja, we spelen badminton in de tuin.
Dichter bij nietsdoen kun je al doende niet komen.²
En meer heb ik over deze mooie dag niet te zeggen.  

¹ Uit: Mark Lewisohn, The Beatles, All these years, Volume 1, Tune in, 2013, uitgeverij Crown Archetype (Random House), New York.
² Op 15 oktober a.s. organiseert de KNSM Sociëteit een avond over het nietsdoen.

(Uit de serie Zeven dagen in Normandië)

Binnenin mijn Nokia is het altijd nacht

Gisteren lichtte er achter het raampje van mijn Nokia een bericht van P. op (binnenin mijn Nokia is het altijd nacht).
P. berichtte dat deze maand het boek D (A Tale of Two Worlds) van Michel Faber verschijnt.
De boeken van Michel Faber zijn mooi geschreven in een ruisende en glanzende taal.  
De jonge hoofdpersoon uit D heet Dhikilo. Haar avontuur begint wanneer op een dag de letter D volledig uit de taal verwenen is.

Voor het eerst van zijn leven voelde hij zich vrij

We zijn naar Normandië gereisd en we zijn naar de Tweede Wereldoorlog gereisd. Wat een mooi en droevig strand is Omaha Beach. En wat een mooie en droevige begraafplaats is het Cimetière Americain, waar de vele doden liggen.
M. (19) en Z. (16) lazen de grafschriften op de graven van hun leeftijdgenoten en de zon scheen. Tussen de bomen door was de vergeetachtige en almachtige blauwe oceaan te zien. (Een jonge Duitse soldaat werd krijgsgevangen genomen door de Amerikanen en voor het eerst van zijn leven voelde hij zich vrij). Vlinders fladderden een ommetje om hun struik en we dronken Orangina.

 Uit de serie Zeven dagen in Normandië

Als het vloed is keert de zee terug

Parasols op het strand van Honfleur

Weer stoot ik m'n hoofd aan de plafondlamp in de keuken van het landhuis. Wat zijn de Fransen toch klein.
Het is een klein volk, dat de lampen veel te laag aan de plafonds hangt.
Midden in de tuin staat een zeldzame boom, de arbor cum foliis volantes, de boom met de vliegende blaadjes.
De blaadjes van deze boom vliegen met duizenden tegelijk van tak tot tak, voortdurend van plaats wisselend met andere blaadjes. Het is werkelijk bijzonder om te zien.
's Middags rijden we in de zelfrijdende en zelf liedjes zingende auto naar de oude badplaats Honfleur. We willen graag zwemmen, maar het is eb en de zee heeft zich ver terug getrokken. De zee is niet meer met het blote oog te zien. We lopen eindeloos in de richting van de zee, maar de zee is weg, de zee is er niet meer, de zee is verdwenen.
"Elle reviendra a marée haute," zegt een (kleine) Fransman.
Met vloed keert ze terug.
Teruglopend van het strand-zonder-zee naar de auto komen we bij toeval langs het geboortehuis van Erik Satie, die gekker was dan je denkt. 

 Uit de serie Zeven dagen in Normandië