Men werd gevoelig voor tekenen van het einde¹

De god Pan

Pan is de enige god uit de oudheid van wie de dood aan de tijdgenoten is gemeld; de enige wiens dood is gedocu-menteerd en gedateerd. Het bericht van zijn dood, ten tijde van Tiberius, ging als als een siddering door de landen rondom de Middellandse Zee.
Het einde – of verval – van de antieke beschaving, dat alom al werd gevoeld (ongeveer zoals je op een warme zomerdag soms even de geur van de komende herfst kunt ruiken) kreeg met het bericht van zijn dood een melancholieke bekrachtiging. Men werd gevoeliger voor tekenen van het einde. En door die toegenomen gevoeligheid werd het einde bespoedigd.
Pan (πᾶν) is – in het oud-Grieks – de onzijdige vorm van pas (πᾶς), wat betekent:
– ieder, elk;
– (ge)heel, al;
– (mv) alle(n), alles; (soms) alle mogelijke, allerlei;
– (bij getallen) in totaal, in het geheel.²
Toen de tijdgenoten vernamen van de dood van Pan was het ze te moede alsof alles gestorven was.
En zo was het.

¹ Uit: M'n beoogde wijsgerige hoofdwerk Het Niets, het Ene, het Vele en Alles. Uitgeverij Opera Non Scripta, d.d. as der saun sneinen ien 'e wike komme.
² Volgens de gezaghebbende website www.theoi.com is het maar zeer de vraag of het woord pan en de god Pan wel bij elkaar horen: "Later speculations, according to which Pan is the same as to pan, or the universe, and the god the symbol of the universe, cannot be taken into consideration here."