Schaduw van wijnglas en fruitschaal

Schaduw van wijnglas en fruitschaal
op de muur in het huis van mijn moeder

Oef, wat een moeilijkheden

Ik zag Marieke Lucas Rijneveld op tv. Zij¹ voelt zich een meisje (Marieke) én een jongen (Lucas).
Mijn moeder zegt dat ik een boek van haar moet lezen.
Marieke Lucas Rijneveld kan mooi zingen.
Zij zong op tv het lied Verdronken vlinder van Lennaert Nijgh en Boudewijn de Groot.
Zij speelde zelf gitaar.
Het was geen rode gitaar en geen blauwe gitaar maar een witte gitaar.
Tegelijk gitaarspelen en zingen is moeilijk, dus chapeau!
Met zo iemand, die zoiets kan, zou ik wel bevriend willen zijn.
Op Wikipedia staat dat zij niet graag met "hij" of "zij" wordt aangesproken. Zij zou graag willen dat er een apart Nederlands woord komt voor mensen zoals zij, die zich een meisje én een jongen voelen. Maar waar haal je zo'n woord vandaan?
Oef, wat een moeilijkheden. Ik hoop maar voor haar dat er snel zo'n woord gevonden wordt.
Dat het een mooi woord mag zijn.

¹ Toen ik haar voor het eerst op tv zag dacht ik: wat een mooi meisje.

Er vallen gaten in de wanden

Sinds ik een smartphone bezit, begrijp ik de paniek van kinderen die aan een smartphone verslaafd zijn.
Het gevoel van heelheid, compactheid, beslotenheid van het innerlijk wordt erdoor aangetast (voor zover dit gevoel ooit de kans heeft gekregen om zich te vestigen).
Van alle kanten en op elk tijdstip van de dag en de nacht stromen de berichten naar binnen (en naar buiten).
Er vallen allemaal gaten in de wanden.

Door te schrijven maakt ze zich mooi

Ik was in mijn ouderlijk huis. Ik sliep in een kamer met stapels boeken op de grond. Ik pakte het boek dat bovenop de dichtstbij staande stapel lag. Het dichtst bij mijn bed bedoel ik. De kamer was onverwarmd en het boek was koud. Het boek was geschreven door "de grande dame van de Nederlandse literatuur" Connie Palmen. Ik ging lezen. Het was al laat. Na twee bladzijden dacht ik: "Door te schrijven maakt ze zich mooi. De literatuur is haar make-up."
Toen viel ik in slaap.

Over winter en zomer

Winterlandschap door Bob Ross, die aan het fluisteren
zijn roem dankt (in werkelijk is het schilderij, eh, paars)

Sinds gisteren worden de dagen langer en dat wordt genoemd: winter.
Vanaf 21 juni volgend jaar worden de dagen korter en dat wordt genoemd: zomer.
Winter is dus het langer en warmer worden van korte dagen.
Zomer is het korter en kouder worden van lange dagen.

Over knoflook

Arme mensen hebben meer lichtjes in de spar

Doperwt voor in de spar

Onze spar¹ is gearriveerd.
Hij kwam zelf uit het bos onze straat in lopen, belde bij ons aan, liep de trap op en ging in de hoek van de kamer staan.
Nu is hij helemaal opgetuigd, maar ik vind dat er te weinig lichtjes in zitten.
"Er moeten meer lichtjes in," zei ik tegen M. (19).
"Waarom?" vroeg ze.
"Lichtjes zijn een teken van rijkdom."
"Nee hoor," zei M, "uit meerdere studies is gebleken dat arme mensen meer lichtjes hebben."
De mooiste versiering in onze spar is een opengebarsten doperwt. Ook heel mooi is de knoflook.

¹ ("Kerstboom")

Het internet is autistisch

1.
Mark Zuckerberg is een van de oprichters van Facebook.
Veel mensen die hem ontmoet hebben, denken dat hij autistisch is.¹
Ik denk dat ook, al heb ik hem nooit ontmoet.
Ik denk dat hij de dingen van de mensen niet goed begrijpt.
Zo kijkt hij, zo praat hij en zo beweegt hij.
Aan de manier van bewegen kun je alles zien.
"Alles?"
"Alles."
Vermoedelijk zijn niet alle mensen die het internet vorm gegeven hebben autistisch.
Maar zonder autisme had het internet niet bestaan. Ja, het internet is een schepping van het wereldwijde autisme (geen complot).
Dankzij het autisme communiceren wij nu met elkaar op vereenvoudigde, geformaliseerde manieren. Je kunt zeggen: het autisme heeft de wereld omgevormd, om haar te kunnen begrijpen en het in haar uit te kunnen houden.
Bravo autisten (duimpje omhoog).
Lang leve. 

2.
Het internet is autistisch (duimpje omlaag).
Misschien – waarschijnlijk – zal het met het internet en de sociale media uiteindelijk zo gaan als met de atoombom: het is uitgevonden, het bestaat, maar iedereen is het erover eens dat je het beter niet kunt gebruiken (er zal alleen nog met internet gedreigd worden). Zie de Filippijnen, waar het internet tot dusver de grootste schade heeft aangericht.

¹ Zie hier een beknopte omschrijving van het autisme.

Mark Zuckerberg zuigt data door een rietje

Ik blijf ongedeeld

Marilyn Monroe

Voor het eerst in m'n leven heb ik een smartphone.
Dit is al meteen niet waar: eerder had ik een Blackberry.
Op een dag gooide ik mijn Blackberry uit het raam. Ik had al spijt toen hij nog onderweg naar de straat was. Een seconde na het ontstaan van mijn spijt spatte de Blackberry uiteen op de straatstenen.
De Blackberry zag er – toen hij nog heel was – uit als het dashboard van een snelle auto, maar mijn nieuwe smartphone ziet eruit als een poederdoosje. Ik voel me er verwijfd mee, dus ik ga er niet in het openbaar mee rondlopen.
Ik kan de camera van de smartphone zo instellen, dat hij naar me terugkijkt. Dan zie ik mezelf zoals een vrouw zichzelf ziet in het spiegeltje van haar poederdoosje. Op die manier zou ik een selfie kunnen maken.
Wat zitten er veel mogelijkheden om mijn leven met anderen te delen op de nieuwe smartphone! Ik kan bellen, sms-en, zoomen, skypen, emailen, whatsappen, instagrammen, facebooken, twitteren, bloggen, vloggen, locatiedelen en nog veel meer.
Telkens wanneer ik zo'n mogelijkheid wil activeren, wordt me gevraagd om toegang te verschaffen tot al mijn gegevens, met behoud van mijn privacy. Ik beschouw dit als een contradictio in terminis, dus sta ik het niet toe, waardoor ik van de vele nieuwe mogelijkheden geen gebruik kan maken, jammer. Ik blijf ongedeeld.
Alleen whatsapp gaf ik de gevraagde toestemming, en ik voelde hoe een deel van mijn privacy gretig uit de trillende smartphone gezogen werd. Daarna klonk er een boer (burp!).

Op de foto: Marilyn Monroe met smartphone avant la lettre

Internet is een hersenspoelerette

 

Er is wereldwijd sprake van een fatale overschatting van het belang van communicatie

Shoephone

Ik had een nieuwe intelligente telefoon gekocht, een smartphone. Het was een hele mooie en een hele goeie.
Degene voor wie ik hem gekocht had wilde hem niet hebben. Degene wilde niet eens het doosje openmaken waar hij in zat. Toen ik hem er dan maar uit haalde, keurde degene de prachtige smartphone geen blik waardig, o, integendeel: degene reageerde erop alsof het een insect was en deinsde terug.
Deze reactie was het effect van een brainwash.
Het kwam doordat de prachtige smartphone van een ander merk was dan het beroemde merk uit Amerika. 
Internet is een hersenspoelerette.
"Wilde jij vroeger, toen je jong was, niet ook een tennisracket van een bepaald merk en niet van een ander merk?" vroeg iemand bij wie ik me beklaagde.
"Jawel, zei ik, maar dat was een tennisracket van mooi geperst hout en darmsnaren. Daar kon ik goed mee tennissen. Dit is een telefoon."
(Er is wereldwijd sprake van een fatale overschatting van het belang van communicatie).

Nooit meer achter een smakelijke gazelle aan

Eens per vijf jaar moet ik de steven wenden, zoals dat heet. Dan heb ik mezelf weer in een hoek geverfd. De laatste jaren bijvoorbeeld zit ik te veel op m'n stoel, achter de computer, te schrijven. Ook zit ik te veel te lezen en te studeren. Ik voel me net een gevangen dier dat heen en weer loopt in z'n kooi, langs de tralies, elke dag hetzelfde. Nooit meer in de wildernis achter
een frisse, jonge, warme, welriekende, smakelijke, razendsnelle, wendbare gazelle aan. Die gazelle vangen na een schitterende jacht. Die opeten.
Nee, verveeld knagen aan een mij toegeworpen stuk vlees. En 's avonds naar bed zonder dat er die dag werkelijk iets op het spel heeft gestaan. Dat gevoel heb ik nu weer. En P. vertelde gisteren dat hij dat gevoel ook heeft. Ja, ik ga de steven wenden. Ik ben Steven van de Wending!

Over de nieuwe regering van Amerika

Kamala Harris

Joe Biden is zijn regering aan het vormen.
De mensen die hij uitkiest zijn taaie rakkers met een lange carrière in Washington.
Nu worden ze beloond voor hun taaiheid.
Zou Joe Biden goed begrijpen wat er in zijn land aan de hand is? Misschien is hij te oud om het te begrijpen.
Zijn vice-president Kamala Harris begrijpt het hopelijk wel.
Wat een vrouw is dat zeg!

Dankjewel dat je hebt bestaan

Diego Maradona (1960-2020)

De president van Argentinië heeft drie dagen van natio-nale rouw afgekondigd vanwege de dood van Diego Maradona.
De president zei: "Je maakte ons immens blij, Diego. Dankjewel dat je hebt bestaan. We zullen je ons hele leven missen."

Het woeden der gehele wereld

Thierry Baudet

Thierry Baudet heeft twee gezichten: een gezicht zónder een baardje van een paar dagen en een gezicht mét een baardje van een paar dagen.
Het eerste gezicht is vol boosaardigheid, het tweede gezicht is vriendelijk en rustig.
Ik ben benieuwd met welk gezicht Thierry Baudet straks uit de puinhopen en de stofwolken van de ineenstorting tevoorschijn zal komen.

That's a good question

Barack Obama

De schrijver Tommy Wieringa was op tv.
Hij interviewde Barack Obama de president.
"Nice to meet you, Tommy!" zei de president.
Hij zei het zwierig.
"That's a good question," zei de president na een poosje.
En even later zei hij:
"Thank you, Tommy."

Geen land in zicht

Ik heb Sferen I: Bellen, Sferen II: Globes en Sferen III: Schuim van de filosoof Peter Sloterdijk gekocht. Bij elkaar zeventien-honderd delirische, oceanische pagina's.
Ik lees de dikke boeken in bed, voor het slapen gaan. 's Ochtend word ik wakker met zo'n dik boek naast me op het kussen.
De boeken zijn grotendeels onbegrijpelijk. Toch lees ik ze graag. Af en toe bereik ik een onbewoond eilandje van begrijpelijke en min of meer verhelderende zinnen.
Dan dobber ik weer verder op de oceaanstromen van onbegrijpelijkheid. Ik ken geen andere filosoof die op zo'n innemende, onderhoudende, deinende, panoramische manier onbegrijpelijk is als Peter Sloterdijk (een duisterling is hij beslist niet).

De dag was een te wijde jas

Het is vandaag een idioot lange dag. Het lijkt alsof de dag al een week duurt. En het is nog maar zeven uur in de avond. Zo'n lange dag heb ik nog nooit meegemaakt. Het is de langste dag uit m'n leven. Ik herinner me lange dagen van vroeger. De dag was vaak een te wijde jas toen ik nog jong was. Gaandeweg groeide ik in de jas. En opeens paste hij precies. O, hij zat als gegoten.

Kun je kramp in je tong krijgen?

Pruimen

1.
"Gewassen in Veluws bronwater," staat er op de zak aardappelen die ik heb gekocht. 

2.
De Nederlandse economie heeft zich in de zomer hersteld en is bijna weer op het niveau van voor de coronacrisis, zo blijkt uit cijfers. Het land kan dus best zonder Schiphol en de KLM. 

3.
Iemand in de supermarkt vroeg naar gekwelde pruimen.
hoorde het in het voorbijgaan en ik schoot in de lach.
Het is gewelde pruimen.
Het werd helemaal niet op prijs gesteld dat ik in de lach schoot.
Wat werd dat figuur kwaad! 

4.
Ik lees af en toe de Military Times. 

5.
"Mag ik een kop thee?"
"Wilt u gele thee, groene thee, oolong thee, pu erh thee, witte thee of zwarte thee?" 

6.
Veel gehoorde zin in ons huis: "Weet iemand waar...? O, laat maar, ik heb het al!" 

7.
M. (19) vanaf de bank: "Kun je kramp in je tong krijgen?" 

8.
Als een heel klein deeltje, bijvoorbeeld een neutrino, zou kunnen waarnemen en nadenken terwijl het door ons heen reist, dan zou het ons niet als een samenhangend geheel zien.
Zo is het ook met ons en het heelal.

9.
Iemand zei dat de moordenaar van de Franse geschiedenisleraar lang nadat hij door de politie was doodgeschoten nog "Allah Akhbar!" bleef roepen.  

10. 
Vanaf de bank: "Wat is een homo erectus?"

11.
Ik heb zowel naar de Ronde van Frankrijk als naar de Ronde van Italië als naar de Ronde van Spanje gekeken. 

12.
Ik maakte een Aziatische kippensoep, een joodse kippensoep en een Hollandse kippensoep. De Hollandse was zonder meer de lekkerste. Of had ik soms uit chauvinisme de Hollandse extra lekker gemaakt? Maar ik ben geen chauvinist!

13.
Je kunt problemen ook oplossen door er moeilijke woorden voor te verzinnen. Woorden zoals kleptocratie.

14.
Na bijna twintig jaar hebben we eindelijk de pizzasteen in gebruik genomen die bij de oven was meegeleverd.

15.
Het genot is de geboortegrond van de oneindigheid (het voelt goed om af en toe zoiets te zeggen, maar afgezien daarvan: het is zo). 

16.
In een gesprekje met een jong iemand bracht ik Matthijs van Nieuwkerk ter sprake.
"Wie?"
Wat is moderne roem toch vergankelijk. Is het eigenlijk nog wel roem?

17.
Ik weet niet meer over wie het ging, maar ik had over haar geschreven: "Zij is als een vloot zeilschepen die de stad binnen vaart."

18.
Mensen zijn bereid heel ver te gaan om het overduidelijke te ontkennen.

19.
Vanaf de bank: "Ik ben in m'n hele leven nog nooit zo ziek geweest."

20.
Wat een schitterend meisje is de tennisspeelster Sofia Kenin. Snel, gevoelig, beweeglijk als een insektje, gehaast, ongeduldig – een ongeduld dat haar gek genoeg heel veel tijd geeft.
De dichter Tomas Tranströmer schreef: "Buiten op de zonwarme mossen rennen insektjes, ze hebben als secondenwijzers haast."

21.
Als het in de laatste weken van oktober mooi weer is, dan noemen de Grieken dat: een zomertje van Dimitros. Althans, dat beweert J.H.

22.
In mijn navel zit altijd een pluisje stof.

23.
Een oudje zei tegen me:
"Alles gaat veel sneller dan vroeger."
"Dat is waar," zei ik, "maar alles is niet grappiger dan vroeger."
"Wat bedoelt u?" vroeg het oudje.
"Nou," zei ik, "als een film heel snel wordt afgedraaid, zoals in slapsticks van vroeger, dan wordt alles grappiger. Mensen zijn grappiger in een hoger tempo. Maar wij dus niet."
"Nee, wij niet," zei ze.

Over het vaccin van Pfizer

Het Amerikaanse bedrijf Pfizer heeft een werkend vaccin tegen corona.
Het vaccin is nogal bewerkelijk.
Het moet bewaard worden bij 80 graden onder nul en het moet twee keer toegediend worden, met een tussenpoze van exact drie weken.
Dat maakt het vervoer, de opslag en de logistiek van het toedienen ingewikkeld en kostbaar.
Niettemin is Europa al druk met de voorbereidingen voor de massale injectering van het Pfizervaccin.
Waarom?
Ook enkele Europese vaccins zijn nu bijna klaar. Die hoeven niet bij 80 graden onder nul te worden bewaard en maar één keer te worden toegediend, en het is ook niet ondenkbaar dat ze beter en langer werken en veiliger zijn dan het vaccin van Pfizer. De Amerikaanse farmaceutische industrie staat er immers niet om bekend de volksgezondheid boven het eigenbelang te stellen, zoals de familie Sackler heeft laten zien. Hoopgevend is wel dat het Pfizervaccin is ontwikkeld door Özlem Türeci en Uğur Şahin uit Duitsland.

Wij drinken, wij lachen, wij dansen

Ik was bij het Amsterdams Concertgebouworkest.
Ik zat in de zaal te luisteren.
Wat kan dat orkest spelen zeg!
Het is zonder meer de beste band van Nederland na Gruppo Sportivo.
De liedjes van Gruppo Sportivo draaiden we toen we nog jong waren op feestjes.
Wij drinken, wij lachen, wij dansen.
Wij roken, wij kletsen, wij vrijen.
O, de hele nacht door.
Ken je Gruppo Sportivo?
Ze hebben in 1977 en 1978 twee prachtige (heel mooie) LP's gemaakt: 10 Mistakes en Back to 78.

Die moet je beslist eens draaien.
Vorige week waren M. en ik bij onze moeder. 
J. was er ook bij.
M. was aan het mokken omdat we Gruppo Sportivo niet keihard mochten zetten van m'n moeder.
Zij is nu 86 jaar¹ en als de muziek zo hard staat kan ze niet meer horen wat er gezegd wordt.
Maar toen mocht het toch, vooruit maar.
Wij drinken. Wij lachen. Wij kletsen. Wij dansen.

¹ Eigenlijk 87

In de tunnel der mislukking

Ik zit al bijna twee weken te zwoegen op een tekst. 
Vandaag wilde ik de tekst in de vuilnisbak gooien, maar ik ben er al zo lang mee bezig.
Misschien is er licht aan het einde van de tunnel (als iets helemaal niet goed gaat, als het maar niet opschiet, dan is het net of je in een tunnel zit (in de tunnel der mislukking)).
Het is wel eens voorgekomen dat ik aan het eind van de tunnel iets vond dat ik anders nooit gevonden had. Dat is hoopvol.
Maar ik ben geen liefhebber van gezwoeg.
O nee!
Zo gezien is het misschien toch een goed idee om de tekst in de vuilnisbak te gooien. Dat zal een opluchting zijn, want het zwoegen en mislukken breidt zich nu ook uit naar andere terreinen. Vandaag moest ik pizza's laten komen omdat het koken mislukt was.

Die man zal ver komen

Tuin van de Universiteit van Harvard

Een paar dagen geleden werd de jaarlijkse wereldranglijst van universiteiten gepubliceerd. Van de beste twintig zijn er zestien Amerikaans.
Wat betekent het, dat een land met de zestien beste universiteiten van de wereld geteisterd wordt door onwetendheid, geweld, verslaving, ziekte, paranoia, haat, armoede en verval?
Wie er ook president wordt, de Amerikaanse academische, financiële, politieke, technologische en journalistieke elites¹ zien het monster op zich afkomen dat ze in de afgelopen vijfenzeventig jaar zelf geschapen hebben (je ziet het in hun ogen).
De toestand in Amerika is pre-revolutionair.
Het is denkbaar dat Donald Trump een schaduwregering gaat optuigen als Joe Biden wint.
Zo ongeveer ging het er ook aan toe aan de vooravond van bijvoorbeeld de Franse en de Russische revolutie. Steve Bannon weet dit. Hij is een demagoog. Hij heeft die revoluties bestudeerd. Zijn oproep tot onthoofdingen is een poging de lont in het kruitvat te steken (maar het is nog te vroeg).
Het is ook denkbaar dat Donald Trump de jaren die hem nog resten rustig gaat golfen. Tenslotte is hij een oude man.
Bovendien gelooft hij lang niet niet alles wat hij zegt (ook hij is een demagoog). Hij is niet te vergelijken met iemand als Maximilien de Robespierre, over wie Mirabeau schreef: "Die man zal ver komen, want hij gelooft alles wat hij zegt ("Cet homme ira loin car il croit tout ce qu'il dit").

¹ Elites zoals bedoeld door de Britse historicus Arnold Toynbee (1889-1975), en niet zoals bedoeld door "angry white men".

You did very well today*

27 april 2016 / Even voorstellen
“Goedendag, dit is mijn vrouw, dit zijn mijn kinderen en dit is onze televisie.” 

18 april 2016 / Dramatisch zonnebaden (1): In de deuropening

5 april 2016
W. is dood.

29 februari 2016 / Mach dich hübsch
Ik was in het Stedelijk Museum met Z (11).
We waren er nog niet geweest sinds de heropening een paar jaar geleden.
Er was een tentoonstelling van Isa Genzken.
De tentoonstelling heette: Mach dich hübsch!
Om te beginnen gingen we drie keer met de nieuwe roltrap.
Daarna gingen we de tentoonstelling bekijken.
Het museum maakte de indruk van een ziekenhuis voor moderne kunst. Witte muren, gedempt wit licht, zacht pratend bezoek.
Maar we zagen nergens verpleegsters of artsen.
Mogelijk is de patiënt opgegeven.

18 februari 2016 / Afgeprijsd bij Blokker

8 februari 2016 / Gesprekje met P.
“Je deurbel doet het niet, misschien moet je ‘m even repareren.”
“Ik? Waarom ik? Ik woon hier. Ik gebruik ‘m nooit.” 

8 februari 2016 / Zoeken
Veertig jaar geleden verdween de Engelse graaf Lord Lucan. De graaf was spoorloos.
Garth Gibbs nam het op zich om hem te vinden. Hij was een journalist van The Daily Mirror.
Wat een mooie naam is toch The Daily Mirror. De dagelijkse spiegel.
Dertig jaar lang zocht Garth Gibbs naar Lord Lucan.
Hij zocht hem in Macau,
Hij zocht hem in Hong Kong,
Hij zocht hem op de Bahama’s.
Telkens was Garth Gibbs ervan overtuigd dat hij Lord Lucan op het spoor was. Zoals in Kaapstad, waar hij van de gelegenheid gebruik maakte om familie en vrienden te bezoeken.
Garth Gibbs reisde op kosten van The Daily Mirror dertig jaar lang de hele wereld over op zoek naar de verdwenen graaf.
Hij vond hem nooit.
Terugkijkend op zijn carrière zei hij: “Het niet-vinden van Lord Lucan is verreweg mijn spectaculairste succes in de journalistiek. Natuurlijk, veel mijn collega’s zijn ook tamelijk succesvol geweest in het niet-vinden van Lord Lucan. Maar ik heb hem niet gevonden in de meest exotische oorden van allemaal.” 

3 februari 2016 / "You did very well today"
M. vertelde het volgende verhaal.
Hij had het verhaal gehoord van een vriendin.
De vriendin wandelde op de Onbekende Gracht achter het Koninklijke Theater Carré, waar het Wereldkerstcircus aan de gang was, met optredens van wilde dieren, zoals een tijger.
Het was een mooie avond.
Een stille avond.
Een akoestische avond.
Een avond die op wonderbaarlijke wijze alles hoorbaar maakt, zelfs wat aan de andere kant van de stad gefluisterd wordt.
Op het terreintje achter Carré, aan de overkant van het water, was een kooi gemaakt voor de tijger. Die liep daarin heen en weer.
Toen kwam de dompteur binnen.
“You did very well today,” zei hij tegen de tijger.
De tijger ging op zijn achterpoten staan en legde zijn voorpoten op de schouders van de dompteur.
Dit is stilte.
“You did very well.” 

1 februari 2016 / In het restaurant
Ik was met twee Noord-Hollanders, P. en K., gaan eten in het Amsterdamse restaurant L. Het restaurant heeft een Michelinster en het viel me op dat ze er veel verschillende soorten borden hebben.
Borden in de vorm van een helm.
Borden in de vorm van een schelp.
Borden in de vorm van een schaal.
Borden in de vorm van een doos.
Borden in de vorm van een ster.
Borden van porselein.
Borden van gebakken klei.
Borden van hout.
Borden van roestvrij staal.
Telkens als er nieuwe borden werden gebracht, vertelde degene die ze bracht wat voor eten er op lag. Een mondvol, steeds. Een mondvol woorden bedoel ik (het eten zelf was zowat onzichtbaar van weinigheid!)
Toen we klaar waren met het eten van de dure en verrukkelijke onzichtbaarheden stond de chef van het restaurant bij de deur om ons uit te laten.
K. en ik stonden toe dat hij ons in onze jassen hielp, maar P. wilde z’n jas zelf aan doen. Hij is een Bakoeninist. 

* Teruggevonden aantekeningen uit 2016

Over het niets en het nietsdoen / II / Secundo

O V E R   H E T   N I E T S  
E N  
H E T   N I E T S D O E N

II

_____________

S E C U N D O

*

Kenden de Ouden het niets? De oude Grieken en Romeinen bedoel ik. Het antwoord is nee. Nou ja, wel in tithemische¹ zin:

"Wat ben je aan het doen? O, niets."

Maar niet in monotheïstische zin. De Ouden waren polytheïsten. Ze waren er niet op uit de godenwereld te monopoliseren. Ze hadden geen probleem met een god meer of minder, integendeel: ze hielden van gezelschap en ook hun goden hielden van gezelschap. Dat was ook de reden waarom ze mensen schiepen – niet uit het niets, maar uit aarde, water, lucht en vuur.

*

Uit niets kan niets voortkomen, zeiden de Ouden. Ex nihilo nihil fit. Iets maken uit niets – creatio ex nihilo – was volgens de Ouden onmogelijk.
En dat zegt ook het gezonde verstand.
Toen de Grieken voor het eerst hoorden van de schepping van de wereld uit het niets, in het jaar 802 na de stichting van Rome (49 n. Chr.), op de dag dat de apostel Paulus op de Areopagus in Athene het christendom verkondigde, sloegen ze zich op de knieën van het lachen. Ze hielden hun buik vast van het lachen en vielen op de grond van het lachen. En op de grond liggend trappelden ze met hun benen in de lucht van het lachen.

*

Kijk, ik heb hier niets in mijn handen.
Kan ik van dit niets, dat ik hier in m'n handen heb, iets maken?
Nee, kan niet.

*

Dit hier is een kluit aarde.
Kan ik hiervan iets maken, een mens bijvoorbeeld?
Ja, kan!
Eerst spuug ik erin, dat is mijn water.
Dan kneed ik een menselijk figuurtje.
Dan leg ik het te drogen in de zon, dat is mijn vuur.
Dan blaas ik mijn adem erin, dat is mijn lucht.
Dan geef ik het een mooie snor.
En dáár hebben we professor Nietzsche – de opgeruimdste, lichtvoetigste, vrolijkste, zonnigste, beweeglijkste, luchtigste, gevaarlijkste, vlugste en verkeerdst begrepene van alle filosofen.

*

Ik wil hem er graag bij hebben, omdat hij degene is geweest die de zware steen van het monotheïsme opzij schoof waaronder Europa eeuwen lang begraven lag. Na vele donkere, vochtige, beklemmende, verpletterende eeuwen voelden de Europeanen eindelijk de warme zon weer op hun huid en zagen ze weer de blauwe lucht.
De blauwe lucht die je ziet als je met een grassprietje in je mond op je rug in het zomerse gras ligt en omhoog kijkt.
De blauwe lucht waarover iemand schreef: "Wij waren blij en uitbundig om niets, om 't mooie weer, om de zonneschijn, om de lucht om ons heen, die wij ademden, en om de lucht boven ons, die wij zagen."
En daarmee zijn we beland in het hier en nu – de ideale plaats en het juiste moment om niets te doen.
Want die blauwe lucht, dat is de lucht hier boven het IJ, boven onze Dolce far Niente Academie

*

We zagen daarnet hoe de Ouden over de grond rolden en met hun benen in de lucht trappelden van het lachen om de gedachte dat een god – de god van de christenen en de joden (moslims waren er nog niet) – de wereld uit het niets geschapen had.
Welnu, zo lachwekkend als dit monotheïstische niets voor de Ouden was, zo waardig was voor hen het niets in nietsdoen.
Werken werd in de Oudheid als iets zeer oneervols beschouwd. Marcus Tullius Cicero schreef: “Het geld dat je verdient met werken is vulgair en onaanvaardbaar.” 
Het ideaal was: otium, nietsdoen.
Het tegenovergestelde van otium was negotium – negosie in het Nederlands: handel, bedrijvigheid, werk.
Hoe komt het toch, dat het werken in de loop van de millennia steeds meer in aanzien steeg, terwijl het nietsdoen alle waardigheid verloor, ja zelfs verachtelijk werd (behalve dan in de nuttige vorm van bijkomen van het werk en weer "opladen")?
Ik heb hier een theorie over. 

¹ Tithemisch = betreffende het doen, zie hier.

© Peter Bekkers

Wordt vervolgd

Over het niets en het nietsdoen I / Primo
Over het niets en het nietsdoen III / Dolce

Over het niets en het nietsdoen / I / Primo

 

 

O V E R   H E T  N I E T S  
E N  
H E T   N I E T S D O E N

I

_________

P R I M O

*

Het tegenovergestelde van "niets" is "alles". Daarom ga ik het nu eerst over alles hebben.
Een tijdje geleden was er een bekende Nederlandse sterrenkundige te gast in een televisieprogramma om over de oerknal te praten. Hier zijn enkele woorden die de sterrenkundige die avond gebruikte:

                                                   Onvoorstelbaar
                                                   Ontzaglijk
                                                   Onbevattelijk

Je zag dat het genotvol voor hem was om die woorden te gebruiken. O, hij vond het heerlijk! Het is niet ondenkbaar dat hij sterrenkundige was geworden omdat hij zo graag zulke woorden gebruikte.
Veel sterrenkundigen vinden het fijn om zulke woorden te gebruiken, heb ik gemerkt. Mogelijk is het heelal daardoor ontzaglijker, onbevattelijker en onvoorstelbaarder dan het in werkelijkheid is.
Anders gezegd: mogelijk ontdekken de geleerden het heelal niet alleen, maar vormen ze het ook ˗ ongeveer zoals pottenbakkers uit een homp klei een vaas vormen of zoals Prometheus uit een kluit aarde de mens vormde.
De tak van wetenschap die zich bezig houdt met het ontstaan van vormen heet de morfologie. De morfologie vraagt: waarom heeft iets ˗ bijvoorbeeld een slakkenhuis of het heelal ˗ een bepaalde vorm en geen andere vorm?

*

Nikolaus Copernicus en Galileo Galilei dachten er niet over na of het het heelal een begin of een einde had.
Het heelal was er gewoon.
Hierin kwam verandering toen Georges Lemaître in het jaar 1927 de theorie van de oerknal en het uitdijende heelal formuleerde.
De vraag die hem natuurlijk onmiddellijk door iedereen gesteld werd, luidde: "Als het heelal met een oerknal begonnen is, wat was er dan vóór de oerknal?"
Dat was precies de vraag die die avond op televisie aan de Nederlandse sterrenkundige werd gesteld, en het antwoord luidde: "Niets."

*

Nu moeten jullie weten dat Georges Lemaître, de bedenker van de oerknal, behalve een briljant natuurkundige ook een katholiek was. En niet zomaar eentje: hij was Jezuïet, priester, lid van het priesterbroederschap Amis de Jésus, titulair kanunnik, pauselijk huisprelaat en voorzitter van de pauselijke Academie van Wetenschappen, de vermaarde Accademia dei Lyncei ˗ Academie van de Lynx ˗ waar lang geleden ook Galileo Galilei voorzitter van was.
Georges Lemaître was een man van god.
En zoals iedereen weet, leren de heilige boeken van de eenkennige, monotheïstische of monopolistische religies dat er maar één god is, en dat die god de wereld heeft geschapen.
Waaruit heeft de ene en enige god de wereld geschapen? Uit het niets heeft hij de wereld geschapen.
Dat moest wel ˗ uit het niets, bedoel ik ˗ want als er al iets was, wat dan ook, dan was een andere schepper of scheppende kracht hem vóór geweest. Dan was hij dus niet "de ene en enige".

*

"Niets," antwoordde de sterrenkundige dus op de vraag wat er vóór de oerknal was.
Of hij iets kon zeggen over dit niets, werd hem gevraagd.
Dat kon hij niet, zei hij.
Of hij het toch wilde proberen, werd hem gevraagd.
De sterrenkundige probeerde het ˗ maar nee, kon hij niet.
Hoe was het mogelijk ˗ andere vraag dan maar ˗ dat uit het niets iets was ontstaan?
Wist hij niet.
Het was allemaal, stamelde de sterrenkundige:

                                                   Onvoorstelbaar
                                                   Ontzaglijk
                                                   Onbevattelijk

Dit zijn niet toevallig ook de woorden die de mystici en de religieuze denkers stamelen als ze het niets (of god) proberen te omschrijven.

*

En zo loodste Georges Lemaître het monotheïstische niets de wetenschap binnen (met dit verschil dat het niets van Lemaître geen god meer nodig had om "iets" te worden; het was op eigen kracht, door de oerknal, in "iets" veranderd; het niets was zélf creatief geworden).
Door de oerknal kreeg het heelal een begin, een soort van einde en een vorm. Welke vorm? De vorm van het verhaal waarvan de priester Lemaître doordrenkt was, de vorm van het scheppingsverhaal uit de heilige boeken.
Het heelal werd, kortom, monotheïsme-vormig: vanuit het niets wijd uitkragend tot kelk, tot vaas, tot megafoon ˗ de megafoon van het niets.

*

Nu denken jullie misschien: wat sta je daar nou te kletsen over het niets en de oerknal? Heb je er soms verstand van?
Niet meer dan jullie. Maar ik heb wel een beetje verstand van het menselijk brein. Ik heb namelijk zelf zo'n brein. Jullie ook, jullie hebben ook zo'n brein.
En zoals jullie weten is het voor het brein volstrekt onaanvaardbaar dat iets, wat dan ook, geen "begin" heeft en geen "einde"; dat het er altijd geweest is en altijd zal zijn, zonder ooit "ontstaan" of "geboren" te zijn, zonder ooit te "verdwijnen" of te "sterven". Zoiets kan ons brein eenvoudig niet verwerken. Het slaat dan op tilt, zoals een flipperkast.
Het brein móet gewoon een begin (en een einde) fabriceren. Met Lemaître's oerknal nam het heelal niet zozeer zijn eigen vorm aan, maar de vertrouwde, geruststellende vorm van ons denken.
Alle wetenschap is beeldende kunst en geruststelling.

© Peter Bekkers

Wordt vervolgd

Over het niets en het nietsdoen II / Secundo
Over het niets en het nietsdoen III / Dolce

Ik fietste 's avonds door de stad

Ik fietste 's avonds door de stad van Oost naar Zuid, een hele tocht. Er was vrijwel niemand op straat. Het rook heerlijk zoet, naar de droge, koude herfst. De herfstbladeren onder de bomen knisperden als ik erdoorheen fietste (ik fietste er speciaal doorheen).
Ik was op weg naar het Frans Otten stadion. Als je niet dood bent, wordt er geen stadion naar je vernoemd.
Achter op de fiets, stevig vastgeklemd: mijn tas met daarin een tennisracket, tennisballen, schoenen, sokken, een korte broek, een T-shirt, een trui, een handdoek. Zo reed ik vijftig jaar geleden ook al door de stad (een andere stad).
Op de deur van de kleedkamer in het Frans Otten stadion stond in het groot en in het rood in verband met de coronacrisis: 

Verboden toegang 

Op de terugweg kwam ik langs de prostituees aan de Ruysdaelkade in hun rood verlichte kamertjes. Ze wenkten me. Kom maar binnen. Hier in onze armen, hier tussen onze dijen.
Ik maakte een ommetje en fietste door de straat waar mijn vader vroeger woonde. Hij is al vele jaren dood. Het licht brandde waar hij woonde. Het was net of hij thuis was. Het rook heerlijk naar de droge knisperende herfst.

Amerika is voor zijn defensie volledig afhankelijk van China

Amerika is voor zijn defensie volledig afhankelijk van China.
Dit las ik een paar dagen geleden in de krant. 

 

 

 

 

 

Op de foto: een Amerikaanse vlag, gemaakt in China

Over gehoorzaamheid

 

Hommels kosten een euro per stuk

Hommel

Hommels kosten een euro per stuk.
Dit zei gisteren een fruitboer over zijn helpertjes.
Hij zei het op tv.

Wat stroomt de Seine snel en onstuitbaar door Parijs

Lenu en Lila uit Ferrante's romans

Ik zag een keer de rivier de Seine in de herfst, bij hoog water.
Wat stroomde de Seine snel en onstuitbaar door Parijs!
De Napolitaanse romans van Elena Ferrante doen me denken aan de Seine in de herfst. 
De romans hebben niets van een bouwwerk.
Er is louter een snel stromen, een onstuitbare voortgang.
Het is de machtigst stromende woordenstroom waar ik ooit in geplonsd ben.

Een man die Frank Morris heette

Albatros

In het jaar 1962 ontsnapten drie mannen uit de gevangenis op het eiland Alcatraz.
De naam Alcatraz komt uit het Arabisch en betekent: albatros (al-qaṭrās).
De ontsnapping was op touw gezet door een man die Frank Morris heette.
In de film Escape from Alcatraz wordt hij gespeeld door Clint Eastwood.
Op Wikipedia vond ik over Frank Morris de volgende zeer korte, zeer mooie biografie:
Geboren: 1926.
Straf: Levenslang.
Status: Ontsnapt.