Over de metamorfose (1)

De metamorfose - woef! - is de weg terug én de weg heen naar de natuur (de aarde). De metamorfose is mogelijk de redding van de menselijke soort en de planeet.
Moet de planeet gered worden?
De planeet redt zichzelf wel.
Moet de menselijke soort gered worden?
Behalve de menselijke soort zelf is daar verder niets of niemand bij gebaat.
Niettemin: als de menselijke soort - met name de westerse menselijke soort - vaart wil maken met de door haar zo vurig gewenste wederaarding, om het zo maar te noemen, moet zij stoppen met het lezen van de heilige boeken van het monotheïsme, en beginnen met het lezen van de Metamorfosen van Ovidius. En zo, via de "therapeutische omweg" van de vitale Griekse mythologie, stap voor stap terugkeren én voortgaan naar haar eigenlijke, onvervreemdbare oorsprong (de aarde, de natuur).*
"Het is buitengewoon moeilijk het wezen van de metamorfose te doorgronden," schrijft Elias Canetti in zijn studie Massa en macht. Dit is waar, dank Elias, en daarom begin ik hier maar klein, met een recent geval van zoantropie dat onlangs werd beschreven in het Nederlandse Tijdschrift voor Psychiatrie.
Zoantropie is de overtuiging in een dier veranderd te zijn. Het is, aldus het tijdschrift, een ziekte. Zo zie je al meteen hoe ver we van onze oorsprong zijn afgedwaald. Maar dit voorlopig terzijde, eerst een korte beschrijving van het geval (de casus): "Patiënte A, een 54-jarige vrouw, consulteerde de spoedeisende hulp in het bijzijn van haar broer wegens acute aanvallen van afwijkend gedrag, waarbij zij de overtuiging uitte een kip te zijn en gedrag vertoonde dat hieraan deed denken, zoals tokken, kakelen en kraaien als een haan. Een algemeen onwelbevinden was al enkele dagen aanwezig, alsook een vreemd gevoel in de ledematen, alsof deze niet meer op haar lichaam pasten en ongecontroleerd flapperden. Patiënte verwoordde de gedachte dat men vergeten was haar op stok te zetten." [wordt vervolgd]

* Therapie komt van het Griekse θεραπεία, wat behandeling, zorg, verlichting, genezing betekent.

De rechter als popster

Ruth Bader Ginsburg (1933-2020)

Er is een verband tussen wetten en waarden. De hele menselijke geschiedenis overziend (voorzover mogelijk), kun je zeggen dat de macht van de wetten toeneemt naarmate de kracht en vitaliteit van de waarden afneemt.
Wanneer juristen de status van popsterren hebben, zoals in Amerika, dan weet je dat er iets grondig is misgegaan. De nationale rouw om de gisteren overleden opperrechter Ruth Bader Ginsberg is een zoveelste teken dat Amerika - de Amerikaanse maatschappij - op de rand van de afgrond leeft.
President Trump is van plan nog deze week een vrouw aan te wijzen als opvolgster van de popster: "Ik denk dat het een vrouw moet zijn," aldus de president, "omdat ik vrouwen eigenlijk veel leuker vind dan mannen."

Miscellanea (de slechte kwaliteit van de tijd)

Naomi Osaka van bovenaf gezien (David Gray)

1.
Wat glanst de tennisspeelster Naomi Osaka mooi als ze speelt. Tennissen doet haar glanzen.

2.
Amerika is er op dit moment ongeveer zo aan toe als Duitsland in de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw. Duitsland was destijds verhoudingsgewijs een jonge natie. Amerika is dat ook. Heeft een en ander met elkaar te maken? Niets is zo kostbaar als een begin.

3.
"Het zijn de stilste woorden waar storm van komt. Gedachten die op duivenvoetjes komen aangetrippeld, bepalen de richting die de wereld zal gaan."*

4.
's Morgens steek ik altijd m'n kop onder de koude douche, anders heb ik de hele dag het akelige gevoel dat het in een deel van mij nog nacht is.

5.
Er bestaat een soort sluipen (zachtjes doen) dat hoorbaar wil zijn.

6.
"Maar tegenwoordig, nu ze niets meer te doen had, dwong de slechte kwaliteit van de tijd haar ertoe haar zaakjes maar half af te maken."**
Wat een mooi excuus.
("Je bent te laat."
"Dat komt door de slechte kwaliteit van de tijd.")

7.
Hij zei dat hij het allemaal zelf verdiend had, met zijn eigen handen. Ik zei hoe mooi ik dat vond en hoe goed. Mooi en goed.
De antieken waardeerden het juist als iemand alles in de schoot geworpen had gekregen. Bijvoorbeeld door geluk, schenking of de rijkdom van z'n familie. Het ideaal was otium: baas zijn over je eigen tijd of vrije tijd. Het tegendeel van otium? Negotium.

8.
Niet de logica maar de smaak!

9.
Om een "wonder" te krijgen hoef je alleen maar de tijd tussen twee gebeurtenissen of toestanden weg te halen.

10.
Laatst heb ik voor het eerst een vermoeidheid gevoeld die niet zozeer door de inspanningen van de dag, een gebrek aan slaap of lekker eten en drinken veroorzaakt werd, maar doordat ik al 61½ jaar leef.

11.
Meteen al bij mijn allereerste kennismaking met de boeken van het Oude en Nieuwe Testament - in de eerste klas van de middelbare school - voelde ik dat ik met een soort gif te maken had. Ik ben mijn gezondheid en intuïtie hiervoor dankbaar. Ik heb die boeken daarom alleen mondjesmaat tot me genomen, dat wil zeggen: als het echt niet anders kon. Dosis sola facit venenum, zei Paracelsus al. Het is de dosis die het vergif maakt.

12.
Het eerste wat historici uit de geschiedenis filteren in hun geschiedschrijvingen is de vrolijkheid en het lachen. Maar onze herinnering vergeet de vrolijkheid en het lachen niet! Er is altijd veel gelachen, de hele geschiedenis lang, ook onder de verschrikkelijkste omstandigheden. We moeten de vrolijkheid en het lachen weer terug stoppen in de geschiedenis. Een reusachtige taak. 

Agaat

13.
In ethisch en esthetisch opzicht betekent vrijheid: vormeloosheid. Salvador Dalí schreef: "Vorm is altijd het resultaat van een scherp uitvorsend proces van de materie - de reactie van deze materie wanneer ze wordt onderworpen aan een vreselijke ruimtelijke dwang die haar van alle kanten in het nauw brengt en haar dwingt zich uit te drukken tot aan de exacte grens van haar eigen, originele reactievermogen. Wat is lichter, grilliger, fantasierijker, vrijer dan de boomachtige bloeiwijze van agaat? Toch is die bloeiwijze het resultaat van de grootst denkbare ruimtelijke dwang. Opgesloten in een meedogenloze minerale structuur, onderworpen aan alle kwellingen van samenpersing en verstikking, vormen de delicate, luchtige en sierlijke vertakkingen van de agaat de sporen van een hopeloze zoektocht naar ontsnapping, de laatste ademstoten van een materie die niet zal opgeven voordat de minerale droom is verwezenlijkt. Zo ook de roos! Iedere bloem groeit in een gevangenis."***

14.
"Hey, is there a german word for making something worse while trying to fix it?"
"Verschlimmbessern."
"You really have a word for that?!"****

* Uit: Professor Nietzsche, Also Sprach Zarathustra.
** Uit: Gabriel García Márquez, Honderd jaar eenzaamheid.
***Uit: Salvador Dalí, The secret life of Salvador Dalí
**** Uit: Internet (courtesy PdW)

Bloei en wraak

M. vertelde het volgende zeer korte verhaal. M. was lang geleden op een bal waar een jongen was die ze heel aantrekkelijk vond maar die niet aardig voor haar was, integendeel. Net als M. en net als iedereen was de jongen op de fiets naar het bal gekomen. Het was een bijzondere fiets met drie wielen, één voor en twee achter, een soort riksja, waar anderen gemakkelijk een eindje op konden meerijden, en met een ouderwetse knijptoeter op het stuur die een schor en raspend geluid maakte als de claxon van een oldtimer.
Die avond toen M. het bal verliet in haar ruisende baljurk, in de bloei van haar jeugd, liet ze alledrie de banden van de driewieler leeglopen en de knijptoeter prikte ze lek.

Potjomkin

Het vrijheidsbeeld in aanbouw in Parijs

Op 2 mei 1729 werd in de Duitse stad Stettin (nu een Poolse stad) een prinses geboren die al snel na haar geboorte Machiavelli begon te lezen en in 1762 op 33-jarige leeftijd tsarina van Rusland werd. Dit was Catherina de Grote. Voorzover we weten had ze twaalf jonge minnaars. Een van die minnaars was mogelijk een paard; een andere was Grigori Aleksandrovitsj Potjomkin of Potemkin. Hij was Catharina's favoriet en ze gaf hem veel onderscheidingen. Zo maakte ze hem Ridder in de Orde van de Olifant, een zeer fraaie onderscheiding (maar niet zo fraai als Ridder in de Orde van de Miljoen Olifanten en de Witte Parasol). Ook maakte ze hem de baas over enkele uitgestrekte zuidelijke gebieden van haar onmetelijke Russische Rijk. In 1789 ging ze eens een kijkje nemen in die gebieden en om indruk te maken zakte Potjomkin (of Potemkin) met haar de rivier de Djnepr af in gouden schepen en toonde haar schitterende, welvarende dorpen, die volgens een Duitse diplomaat allemaal nepdorpen waren, louter bestaande uit houten façades: de zogenaamde Potjomkin- of Potemkin-dorpen, telkens opgetuigd vlak voordat de tsarina arriveerde en weer afgetuigd zodra ze was vertrokken. De Duitse diplomaat voer echter helemaal niet mee op de gouden schepen en hij heeft het verhaal waarschijnlijk uit z'n duim gezogen, maar het begrip Potemkin-dorp betekent sindsdien "een poging om een situatie mooier voor te stellen dan ze is." Moderne voorbeelden van Potemkin-dorpen zijn het dorp Kijŏng-dong in Noord-Korea en het land Amerika.

Zeven dagen in Normandië, dag 8 (26 juli)

Vandaag gaan we naar huis.
Het is leuk om thuis te zijn. Thuis is van alles te doen, bijvoorbeeld naar de supermarkt gaan of naar een eiland verderop. Of langs de oude kades van het Oostelijk Havengebied slenteren met P. of M. en steentjes in het water schoppen. Of de pont nemen naar de overkant van het IJ, waar J. woont (en er woont ook iemand die Olivier heet).
Maar voordat we weer terug op onze eilanden zijn, moeten we eerst 760 kilometer reizen, 328 kilometer oostwaarts naar een aire* nabij Parijs, vanwaar Z. haar reis zal voortzetten naar het Zuiden (met J. en haar familie), en 432 kilometer noordwaarts via Antwerpen naar Amsterdam.
De dag van vertrek is een mooie dag. De zon schijnt, de atmosfeer is helder als water en er waait een schone, heldere wind. Na drie uur reizen komen we vanzelf op de Boulevard Périphérique rondom Parijs. Als we uit een tunnel komen die Le Tunnel de St. Cloud  heet - De Tunnel van de Heilige Wolk - zien we opeens de Eiffeltoren uit 1889. De auto zingt Sous le ciel de Paris van Juliette Gréco terwijl we over de golvende Périphérique varen. Ja, varen. Er is een meezingen, en de vlindertjes uit de accordeon fladderen door de auto.
Wat zijn er veel kerken en kathedralen in Frankrijk. In de kathedraal van Rouen (die geen bloem is) stonk het nogal. We moesten alle vier onze neuzen dichtknijpen. Was dat soms de geur van de oude god?
Wachtend op J. en haar familie eten we wat bij MacDonald's. We eten frietjes en kip. Het is erg vies omdat een verwachting van smaak - frietjes, kip - niet wordt ingelost. Mogelijk is het kartonnen frietzakje smaakvoller dan de friet.

*Frans voor Raststätte