Welk personage is belangwekkender dan hij?

Napoleon Bonaparte (1769-1821)

1.
François René de Chateaubriand schrijft in zijn mémoires over Napoleons Russische veldtocht: "Op 6 november 1812 zakt de temperatuur tot achttien graden onder nul; alles verdwijnt onder één immense witte laag. De soldaten zonder schoenen voelen hun voeten afsterven; hun musket brandt in hun paars aangelopen, verstijfde vingers en valt ter aarde; hun haar staat recht overeind van de ijzel, hun baarden bevriezen door hun ijzige adem; hun lompen worden één grote ijsmantel. Ze vallen, sneeuwen in; kleine heuveltjes worden het en evenzovele graftombes. Bij het krieken van de dag, waarbij de zon zich niet laat zien, is het geroffel van een beijzelde trom te horen of de klank van een schorre trompet; niets klinkt droefgeestiger dan zo'n lugubere reveille die krijgers te wapen roept die nimmer meer kunnen worden gewekt."

2.
Chateaubriand had een afkeer van Napoleon. Toch schreef hij bij de dood van Napoleon: "Met Napoleon is het verleden afgesloten. Hij heeft de oorlog tot zoiets immens gemaakt dat de mensheid zich er voorgoed van zal afkeren. Wat zou ik niet allemaal kunnen zeggen, ooggetuige die ik ben van de ondergang van zo'n twee, drie werelden? Is met Napoleon niet alles ten einde? Welk personage is belangwekkender dan hij? Van wie of wat kan nog sprake zijn, na een dergelijk man? Ik schaam me bij de gedachte dat ik nu moet gaan neuzelen over een hele massa miniatuurmensen waar-toe ik zelf ook behoor, allemaal vage nachtwezens in een decor waaruit de stralende zon is verdwenen."